ผักปลาบ 7-34190-001-184

[ปริญญาพร บุสภาค]

ผักปลาบ 7-34190-001-184
ชื่อวงศ์ COMMELINACEAE
Commelina bengalensis Linn
(syn. C. prostrata Regal)
ชื่อสามัญ ผักปลาบ (ภาคกลาง) ผักปลาบ ใบกว้าง dayflower, wandering jew
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์และเกษตร เป็นพืชอายุปีเดียว ลำต้นอวบน้ำทอดเลื้อยไปตามพื้นดินปลายยอดชูตั้งขึ้น สูง 65-85 เซนติเมตร ลำต้นมีเส้นผ่าศูนย์กลาง 2.1 – 3.5 มิลลิเมตร ใบเดี่ยวเรียงสลับรูปไข่ (ovate) หรือรูปรี (elliptic) กว้าง 1.0- 3.5 เซนติเมตร ยาว 1.7 – 8.0 เซนติเมตร โคนใบแผ่เป็นกาบหุ้มลำต้นยาว 0.8 – 1.6 เซนติเมตร ขอบใบมีขนครุย (ciliate) มีใบประดับสีเขียวหุ้มช่อดอก ตามลำต้นแผ่นใบทั้งสองด้านและ หลังใบประดับ (bract) จะมีขนละเอียดสั้นๆ ปกคลุมหนาแน่น ดอกแบบช่อกระจุก (cymose) ออกดอกตามปลายกิ่งหรือตามซอกใบ กลีบเลี้ยง 3 กลีบ สีเขียวอ่อนใส กลีบดอกสีม่วงแกมน้ำเงิน อับเกสรเพศผู้มี 6 อัน ซึ่ง 4 อัน เป็นหมันจะมีสีเหลืองสด อีก 2 อันไม่เป็นหมันจะมีสีม่วงเข้ม ยอดและก้านเกสรเพศเมียและก้านชูอับเรณูสีม่วงอ่อน พบออกดอกช่วงเดือนเมษายนถึงเดือนมิถุนายน
แหล่งที่พบและเก็บรวบรวมพันธุ์ พบขึ้นในที่ลุ่มชื้นทั่วไป เช่น อำเภอปากช่อง จังหวัดนครราชสีมา (PC 516) อำเภอเมือง จังหวัดแม่ฮ่องสอน (LP 225) ความสูงเหนือระดับน้ำทะเล 330 – 357 เมตร
คุณค่าทางอาหาร มีโปรตีน ประมาณ 20 เปอร์เซ็นต์ ฟอสฟอรัส 0.3 เปอร์เซ็นต์ โพแทสเซียม 3.9 เปอร์เซ็นต์ แคลเซียม 1.1 เปอร์เซ็นต์ เหล็ก 573 พีพีเอ็ม ADF 41 เปอร์เซ็นต์ NDF 50 เปอร์เซ็นต์ ไนเตรท 645 พีพีเอ็ม ไม่พบไนไนไตรท์ และออกซาลิกแอซิด
การใช้ประโยชน์ เป็นอาหารสัตว์ เช่น โค กระบือ เป็นสมุนไพร ยาพื้นบ้านอีสานใช้ส่วนเหนือดิน เป็นยาเย็นแช่น้ำอาบ แก้ไข้ ตำรายาไทยใช้ทั้งต้น ช่วยเจริญอาหาร เป็นยาระบาย แก้โรคเรื้อน แก้ปวดเมื่อถ่ายปัสสาวะ สารสกัดแอลกอฮอล์จากใบที่ทำให้เป็นกรดมี ฤทธิ์ต้านเชื้อแบคทีเรีย Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus albus และมีฤทธิ์แรงมากต่อเชื้อ Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Proteus vulgalis, Salmonella gallinarum และเชื้อยีสต์ Candida albicans (จิรายุพิน และคณะ