ตดหมูตดหมา รหัส 7-34190-001- 349

[กมล แสวงนาม]

ตดหมูตดหมา
ชื่อวิทยาศาสตร์  Paederia linearis Hook. f.
วงศ์ RUBIACEAE
ชื่อสามัญ        ตดหมูตดหมา (ภาคกลาง, ตาก) ; ตำยานตัวผู้ (นครราชสีมา) ; พังโหม (ภาคกลาง); ย่านพาโหม (ภาคใต้) ; หญ้าตดหมา (ภาคเหนือ)
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์และเกษตร      การเจริญเติบโตแบบไม้เลื้อย เนื้ออ่อน ลำต้นสีเขียว เส้นผ่าศูนย์กลาง 2.8 – 5.0 มิลลิเมตร ใบรูปใบหอก (lanceolate) กว้าง 1.0 – 2.2 เซนติเมตร ยาว 7.1 – 12.0 เซนติเมตร หน้าใบไม่มีขน แผ่นหลังใบไม่มีขน แต่จะมีขนสั้นๆละเอียดที่มุมเส้นใบตัดกับเส้นกลางใบ ก้านใบยาว 1.2 – 2.3 เซนติเมตร ใบมีสีเขียวถึงเขียวค่อนข้างเข้ม ขอบใบเรียบ (entire) ก้านใบ กิ่งอ่อน ก้านช่อดอกและผลมีขนสั้นๆปกคลุมหนาแน่น ออกดอกเป็นช่อที่ยอด และตามซอกใบ ดอกย่อยจำนวนมาก กลีบดอกด้านนอกสีขาว ด้านในสีม่วงเข้ม รูปกรวยปลายแยกเป็น 5 แฉกและหยักตื้น ผลรูปไข่หรือกลม แบน ผลมีขนาดกว้าง 0.4 – 0.5 เซนติเมตร ยาว 0.5 – 0.7 เซนติเมตร ออกดอกช่วงเดือนมกราคมถึงเดือนพฤษภาคม ขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด
แหล่งที่พบและเก็บรวบรวมพันธุ์   พบขึ้นทั่วๆไป อำเภอปากช่อง จังหวัดนครราชสีมา (PC 596)
คุณค่าทางอาหาร      มีโปรตีน 12-15 เปอร์เซ็นต์
การใช้ประโยชน์       เป็นอาหาร โค กระบือ สมุนไพร มีกลิ่นเหม็นเขียวเนื่องจากมีสาร Methyl mercaptan เมื่อต้มกลิ่นจะระเหยไป นำมาทำอาหารได้ ทั้งต้น รสขม แก้ตัวร้อน ขับลม แก้ท้องเสีย ขับพยาธิไส้เดือน เป็นยาอายุวัฒนะ ต้มดื่มขับปัสสาวะ ถอนพิษสุรา ยาสูบ พิษจากอาหาร ใบ รสขมแก้พิษงู แก้ปวดฟัน แก้เริม แก้ปวดแสบปวดร้อน ทำเป็นอาหารบำรุงกำลังคนฟื้นไข้ หรือคนชรา ราก รสขมเย็น ฝนหยอดตา แก้ตาฟาง ตาแฉะ ต้มดื่มทำให้อาเจียน ฝนทาแก้ริดสีดวงทวาร ผล ทาฟันทำให้ฟันมีสีดำ แก้ปวดฟัน (วุฒิ, 2540)