กระชายแดง 7-34190-001-191

[นางสาวรณวี สิมาวัน]

กระชายแดง 7-34190-001-191
ชื่ออื่น ขิงแคลง
ชื่อวิทยาศาสตร์ Boesenbergia Sp.
วงศ์ ZINGIBERACEAE
ประเภทไม้   ไม้ล้มลุก (เหง้า-หัว)
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ต้น ไม้ล้มลุกอายุหลายปีมีเหง้าอยู่ใต้ดิน รากสะสมอาหารลักษณะเป็นแท่งกลมเรียวยาว พองตรงกลางฉ่ำน้ำ สีน้ำตาลอ่อนมีกลิ่นหอมอ่อนๆ ไม่รุนแรงเหมือนกระชายในฤดูฝน จะแตกยอดขึ้นเหนือพื้นดินและอาจเกิดได้ตลอดปีหากดินมีความชื้น มีกาบใบซ้อนกันหลายชั้นสีน้ำตาลแดง ความสูงของทรงพุ่มประมาณ 30-40 ซม.
ใบ ใบเดียวเรียงสลับ รูปไข่ค่อนข้างยาว ขอบใบขนาน กว้าง 4-8 ซม. ยาว 15-30 ซม. เส้นกลางใบเป็นช่องลึก แผ่นใบเรียบสีเขียวเป็นมัน
ดอก เป็นดอกช่อออกแทรกอยู่ระหว่างกาบใบโคนต้น กลีบดอกสีชมพูอ่อนดอกย่อยทยอยบานที่ละดอก ผลแก่มี 3 พู มีเมล็ดอยู่ภายใน
การปรุงอาหาร หน่ออ่อน ใช้ปรุงรสน้ำยาขนมจีน และบริโภคเป็นผักสดร่วมกับน้ำพริก
ส่วนที่ใช้เป็นอาหารและยาในประเทศไทยคือเหง้าใต้ดินและราก  ในประเทศจีนมีรายงานการใช้กระชายเป็นยา  ในประเทศเวียดนามใช้กระชายในการปรุงอาหาร  ในประเทศไทยมีพืชที่เรียกว่ากระชายอยู่ 3 ชนิด คือกระชาย (เหลือง) กระชายแดง และกระชายดำ   ภูมิปัญญาไทยใช้รากกระชายบำบัดอาการอีดี โดยกินทั้งราก เนื่องจากในรากกระชายมีสารที่ออกฤทธิ์คลายการหดตัวของผนังหลอดเลือดในกลุ่มยารักษาอีดี กลุ่มที่ 3 จึงเห็นว่าเป็นการใช้งานที่ไม่ขัดกับข้อมูลจากวงการแพทย์ และเนื่องจากกระชายเป็นพืชอาหารของไทย ไม่พบรายงานความเป็นพิษเมื่อบริโภคในระดับที่เป็นอาหาร (พร้อมจิต  ศรลัมและคนอื่นๆ,2532)