ผักเป็ด รหัส 7-34190-001-094

[ศักรินทร์ แก้วบุญเรือง]

ผักเป็ด รหัส 7-34190-001-094
ชื่ออื่น ๆ : ผักเป็ดแดง, ผักเป็ดขาว (ภาคกลาง), ผักเปี๋ยวแดง (ภาคเหนือ)
ชื่อสามัญ : -
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Alternanthera sessilis (Linn.) R. Br.
วงศ์ : AMARTHACEAE
ลักษณะทั่วไป : ต้น : เป็นพรรณไม้ล้มลุก มีลำต้นตั้งตรง หรืออาจจะเลื้อยก็แล้วแต่สภาพสิ่งแวดล้อม ตามข้อ ของต้นจะมีรากขึ้น ลำต้นสูงประมาณ 0.5-3 ฟุตมีทั้งสีแดง สีขาวอมเขียว
ใบ : ออกใบเดี่ยว จะออกตามข้อของต้น ซึ่งลักษณะของใบและขนาดของใบนั้นจะไม่เหมือนกันและไม่เท่ากัน มันจะขึ้นอยู่กับสภาพดินด้วย จะมีทั้งแบบใบแคบ ยาว เรียวแหลม ปลายแหลม ปลายมน และไข่กลับ ถ้าดินที่ปลูกแห้งแล้งใบก็จะเล็ก ถ้าแฉะหน่อยใบก็จะใหญ่สมบูรณ์ ใบมีสีเขียว ก้านใบสั้นมาก ประมาณ 1-5 มม.
ดอก : ออกเป็นช่อกลม ๆ อยู่ตามง่ามใบ ช่อดอกยาว 0.5-1 ซม. ไม่มีก้านดอก แต่เมื่อดอกร่วงโรยไป จะดูเหมือนกับมีก้านดอก ดอกสีขาวหรือม่วงแดง มี 5 กลีบในแต่ละดอกมีใบประดับเป็นเยื่อบาง ๆ สีขาว 2 อัน
ผล : มีรูปร่างคล้ายรูปไต แต่จะมีขนาดเล็กมากจะกว้างอยู่ประมาณ 2 มม. ยาว 3 มม. ซึ่งผลนี้จะร่วงโรยพร้อมกับกลีบดอก
ส่วนที่ใช้ : ต้น ใบ และราก
สรรพคุณ : ต้น ประเทศไทยเรานำมาปรุงเป็นยาฟอกเลือด บำรุงเลือด ดับพิษเลือด และเป็นยา
ระบายอ่อน ๆ ส่วนในเกาะมาดากัสการ์ ศรีลังกา มาเลเซีย ลาว กัมพูชา เวียดนาม ใช้เป็นยาขับน้ำนม เป็นผักชนิดหนึ่ง พอกแผล และรักษาโรคเกี่ยวกับลำไส้ ในอินโดนีเซียใช้เป็นยาแก้ท้องร่วง แก้บิด ลดไข้ และในประเทศอินเดีย ใช้แก้พิษงูกัด ขับน้ำนม เป็นยากระตุ้นการไหลของน้ำดี
ใบ ใช้แก้พิษงูกัด
ราก ใช้ปรุงเป็นยาฟอกเลือด แก้ประจำเดือนมาไม่ปกติ เป็นยาระบาย