ฝางเสน 7-34190-001-181

[กัญชพร ตันแก้ว]

สรุปลักษณะและข้อมูลพรรณไม้
(สรุปลักษณะและข้อมูลพรรณไม้ ตั้งแต่หน้า 2-7 และข้อมูลพื้นบ้านหน้า 1 ในลักษณะเรียงความบรรยายพรรณไม้ )

ชื่อพันธุ์ไม้  ฝางเสน                   รหัสพรรณไม้ 7-34190-001-181

     ไม้ต้น สูง  5  เมตร  ทรงพุ่มรูปร่ม  กว้าง  4  เมตร  ลำต้นเหนือดิน ตั้งตรงเองได้    ผิวลำต้นมีหนามโค้งสั้นๆ และแข็งทั่วทุกส่วน เห็นข้อปล้องไม่ชัดเจน  ต้นอ่อนสีเขียวอมน้ำตาล   ต้นแก่สีน้ำตาลอ่อนปนขาว  ไม่มียาง   ใบประกอบแบบขนนกสองชั้นสีเขียว    เรียงตรงข้าม  ใบอ่อนเขียวอ่อน  ใบแก่สีเขียวแก่ รูปขอบขนาน  กว้าง 4  เซนติเมตร   ยาว 15 เซนติเมตร ใบประกอบ 19 -22 ใบ  ขนาดกว้าง 1 เซนติเมตร ยาว 2 เซนติเมตร ปลายใบเว้าตื้น โคนใบตัด ขอบใบเรียบ  ดอกช่อกระจะ  ออกปลายยอด สีเหลือง   กลีบเลี้ยงแยกกัน 5 กลีบ  สีเขียว โคนเชื่อมติดกัน ปลายแยกเป็น 5 แฉก สีเขียว กลีบดอกรูปดอกถั่วโคนเชื่อมติดกันรูปกงล้อ  เกสรเพศผู้มี 10 อัน เกสรเพศเมีย 1  อัน  รังไข่ใต้วงกลีบ ไม่มีกลิ่น  ผลแห้งแตกแบบถั่ว ผลอ่อนสีเขียว ผลแก่สีน้ำตาลเข้ม   ฟักแบนแข็งรูปขอบขนาน กว้างเป็นเหลี่ยมค่อนไปทางด้านบน  สีเขียว รูปมนคล้ายวงรี  มี 3-5  เมล็ด
สรรพคุณ ฝาง มี 2 ชนิด ชนิดหนึ่งแก่นสีแดงเข้ม เรียกว่า ฝางเสน อีกชนิดหนึ่งแก่น
สีเหลือง เรียกว่าฝางส้ม ใช้ทำเป็นยาต้ม 1 ใน 20 หรือยาสกัดสำหรับ Haematoxylin ใช้เป็นสีสำหรับย้อม Nuclei ของเซล ใช้แก่นฝางต้มเคี่ยว จะได้น้ำสีแดงเข้มคล้ายด่างทับทิมใช้ย้อมผ้าไหม งามดีมาก ใช้แต่งสีอาหาร ทำน้ำยาอุทัย แก่นฝาง รสขื่นขมหวาน ฝาด รับประทานเป็นยาบำรุงโลหิตสตรี ขับประจำเดือน แก้ปอดพิการ ขับหนอง ทำโลหิตให้เย็น รับประทานแก้ท้องร่วง แก้ธาตุพิการ แก้ร้อน แก้โลหิตออกทางทวารหนักและเบา รักษาน้ำกัดเท้า แก้คุดทะราด แก้เสมหะ แก้โลหิต แก้เลือดกำเดา น้ำมันระเหย เป็นยาสมานอย่างอ่อน แก้ท้องเดิน