กิจกรรมที่ 3 กิจกรรมปลูกรักษาพันธุกรรมพืช

[S@NG W@RIN]

 
กิจกรรมที่ 3    กิจกรรมปลูกรักษาพันธุกรรมพืช
          เป็นกิจกรรมต่อเนื่องจากการสำรวจเก็บรวบรวมพันธุกรรมพืช โดยการนำพันธุกรรมไปเพาะปลูกในพื้นที่ที่ปลอดภัย ในศูนย์การศึกษาการพัฒนาอันเนื่องมาจากพระราชดำริฯ ที่มีอยู่ 6 ศูนย์ทั่วประเทศ ในพื้นที่ศูนย์วิจัยและสถานีทดลองของกรมวิชาการเกษตร พื้นที่ที่จังหวัดหรือสถาบันการศึกษาที่เข้าร่วมสนองพระราชดำริอพ.สธ. มีการดำเนินการรับ- ส่งพันธุกรรมพืชไปตามพื้นที่อนุรักษ์  พื้นที่ของอพ.สธ.ตามที่ต่างๆ   มีการแลกเปลี่ยนและฝากเพาะขยายพันธุ์   ดูแลรักษา    ทดลองปลูกโดยเจ้าหน้าที่  อพ.สธ. ตามศูนย์และพื้นที่ต่างๆ  ของอพ.สธ.
   
ในปีงบประมาณ 2549  อพ.สธ.เน้นนำไปปลูกในพื้นที่ศูนย์อนุรักษ์พันธุกรรมพืชฯคลองไผ่  อ.สีคิ้ว จ.นครราชสีมา นอกจากการปลูกต้นพันธุกรรมแล้วยังมีการเก็บรักษาในรูปเมล็ดพันธุ์และการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อที่ธนาคารพืชพรรณ อพ.สธ. สวนจิตรลดา และมีการเก็บรักษาสารพันธุกรรม (DNA) ที่มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกำแพงแสน และที่ธนาคารพืชพรรณ สวนจิตรลดา
สรุปงานในกิจกรรมที่ 3 กิจกรรมปลูกรักษาพันธุกรรมพืช 
จำนวนหน่วยงานที่ร่วมสนองพระราชดำริในกิจกรรมปลูกรักษาพันธุกรรมพืช รวมทั้งสิ้นจำนวน  42  หน่วยงาน และ ศูนย์ศึกษาการพัฒนาอันเนื่องมาจากพระราชดำริ 6 แห่ง

โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริฯ (อพ.สธ.) สวนจิตรลดา แบ่งเป็น 3 ส่วนดังนี้

1. งานเก็บรักษาพันธุกรรมพืชในระยะสั้น ระยะปานกลางและระยะยาว โดยวิธีการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช
ดำเนินงานโดย หน่วยขยายพันธุ์พืชโดยการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช   หน่วยปฏิบัติการวิจัยเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช และหน่วยปฏิบัติการเก็บรักษาพันธุกรรมพืชโดยการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช อาคารธนาคารพืชพรรณ อพ.สธ. สวนจิตรลดา

                ลักษณะงานเป็นการดำเนินงานร่วมโดยหน่วยปฏิบัติการทั้งสามหน่วยงานทีได้กล่าวถึง งานทดลองบางส่วนเป็นงานวิจัยคาบเกี่ยวระหว่างกิจกรรมปลูกรักษาพันธุกรรมพืชและกิจกรรมที่ 4 กิจกรรมอนุรักษ์และใช้ประโยชน์พันธุกรรมพืชในเรื่องการวิจัยหาสูตรอาหารที่เหมาะสมและวิธีการต่าง ๆ ในการเก็บรักษาพันธุกรรมพืช  จึงขอสรุปงานของการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืชของ อพ.สธ. ไว้ในกิจกรรมนี้ ดังนี้

ก. งานเก็บรักษาโดยวิธีการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ ระยะสั้น
            เป็นงานที่เก็บรักษาในสภาพเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช(สภาพปลอดเชื้อ) และขยายพันธุ์พืชในคราวเดียวกัน โดยไม่เกิน 6 เดือนที่อยู่ในสภาพเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช  หลังจากที่พืชสมบูรณ์ดีแล้วบางส่วนนำไปปลูกขยายพันธุ์ต่อไปในสภาพธรรมชาติ และบางส่วนดำเนินการขยายพันธุ์ในสภาพปลอดเชื้อต่อไป
                มีการเตรียมอาหารเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อประมาณ 4,000 ลิตร โดยสูตรอาหารที่ใช้ส่วนใหญ่จะเป็นสูตรมาตรฐาน MS และฮอร์โมนหรือสารสำคัญอื่น ๆ ขึ้นอยู่กับชนิดของพืชที่เพาะเลี้ยง นอกจากนั้นยังมีสูตรอาหารที่ใช้เลี้ยงกล้วยไม้

                                การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อกฤษณา

ข.   งานเก็บรักษาพันธุกรรมพืชในระยะปานกลาง

   
• กล้วยไม้ 55 ชนิด
• หวาย 6 ชนิด
• พืชไม้เมืองหนาวที่มีลำต้นใต้ดิน 33 ชนิด ได้แก่ Allium, Hyacinth, Tulip เป็นต้น
• พืชสมุนไพร 17 ชนิด ได้แก่ ช่อมุก ว่านชักมดลูก ไก่ดำ ดอกดิน เปราะหอม เป็นต้น
• พืชอื่นๆ 8 ชนิด ได้แก่ขนุนไพศาลทักษิณ กุหลาบจิ๋ว จำปีสิรินธร สาเก หว้า เป็นต้น

             การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ Hyacinth สามารถออกดอกได้ในขวด

ค.   งานเก็บรักษาพันธุกรรมพืชในระยะยาว (ในสภาพเย็นยิ่งยวด -196 องศาเซลเซียส) ได้แก่

   
• การอนุรักษ์เชื้อพันธุ์จำปีสิรินธร Magnolia sirindhorniae Noot. & Chalermglin ในหลอดทดลองโดยการเก็บรักษาในภาวะชะลอการเจริญและการเก็บรักษาในไนโตรเจนเหลว
• การศึกษาการขยายพันธุ์กล้วยไม้ม้าวิ่งสีม่วง  ( Doritis  pulcherima  Lindl.) ในสภาพปลอดเชื้อ
• การเก็บรักษากล้วยไม้ช้างกระขาวปากแดงในไนโตรเจนเหลวโดยวิธี Vitrification
• การศึกษาการเก็บรักษา Protocorm กล้วยไม้พันธุ์ช้างกระขาวปากแดงในไนโตรเจนเหลว (Cryopreservation) โดยวิธี Encapsulation-dehydration
• การเก็บรักษายอดขนุนไพศาลทักษิณด้วยวิธีภายในเม็ด bead

                                       การเก็บรักษายอดขนุนไพศาลทักษิณด้วยวิธีภายในเม็ด bead

2. งานปลูกต้นพันธุกรรมพืชที่ได้จากการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช และงานอนุบาลต้นพันธุกรรมพืชก่อนที่จะจัดส่งต่อไปยังแหล่งปลูกพันธุกรรมพืชในที่ต่าง ๆ
           โดย หน่วยปฏิบัติการเก็บรักษาพันธุกรรมพืชโดยการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช หน่วยปฏิบัติการขยายพันธุ์พืชโดยการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช หน่วยปฏิบัติการวิจัยเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช  หน่วยปฏิบัติการเพาะชำอนุรักษ์พันธุกรรมพืช และหน่วยปฏิบัติการเพาะชำเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืชได้แก่   

   
• กล้วยไม้, หวาย, พืชสมุนไพร
• ขนุนไพศาลทักษิณ
• กุหลาบ
• จำปีสิรินธร
• พืชอื่นๆ เช่น กฤษณา,ขิงชมพู,ขลู่, จินจีเหมาเยีย,หวาย, พลูคาว

   
               การย้ายปลูกต้นกฤษณาที่ได้จากการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช

   
• พื้นที่ปลูก ( ในศูนย์วิจัยพืชสวน หนองคาย)
  
  
        
  • พื้นที่ปลูกรักษาพันธุกรรมพืช  สวนจิตรลดา
  • ศูนย์อนุรักษ์พันธุกรรมพืชฯ  คลองไผ่  อำเภอสีคิ้ว นครราชสีมา
  • หน่วยปฏิบัติการเมล็ดพันธุ์พืช  ธนาคารพืชพรรณ สวนจิตรลดา
  • หน่วยปฏิบัติกาเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ  ห้องปฏิบัติการเก็บรักษาพันธุกรรมพืชโดยการเลี้ยงเนื้อเยื่อ  ธนาคารพืชพรรณ สวนจิตรลดา
  • หน่วยธนาคารเมล็ดพันธุ์ ๕๐ ปี มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์  วิทยาเขตกำแพงแสน