สรุปลักษณะและข้อมูลพรรณไม้
(สรุปลักษณะและข้อมูลพรรณไม้ ตั้งแต่หน้า 2-7 และข้อมูลพื้นบ้านหน้า 1 ในลักษณะเรียงความบรรยายพรรณไม้ )
ชื่อพันธุ์ไม้ ต้นมะค่าแต้ รหัสพรรณไม้ 7 – 34190 – 001 – 043
ไม้ต้น อยู่กลางแจ้ง สูง 15 เมตร ทรงพุ่มแผ่รูปเจดีย์ต่ำกว้าง 18 เมตร ลำต้นเหนือดิน ตั้งตรงได้เอง ผิวแตกเป็นสะเก็ดเห็นข้อปล้องไม่ชัดเจน ต้นอ่อนสีน้ำตาลอ่อน ต้นแก่สีน้ำตาลเข้มเกือบดำ ไม่มียาง ใบประกอบแบบขนนกปลายคู่ ใบย่อยมี 3-4 คู่ แผ่นใบหนา รูปไข่กว้าง ขนาดกว้าง 3-8 ซม. ยาว 6-15 ซม. ใบอ่อนสีแดง ใบแก่สีเขียวใบหนา การเรียงตัวของใบบนกิ่ง สลับระนาบเดียว รูปร่างแผ่นใบเป็นรูปร่างกลม ปลายใบ เว้าบุ๋ม โคนใบมน ขอบใบ เรียบ ดอกสีเหลืองแกมแดง ออกเป็นช่อกระจะ ยาว 10-25 ซม. ทุกส่วนมีขนสีน้ำตาล ก้านดอกย่อย ยาว 0.2-0.4 ซม. กลีบรองดอกรูปไข่กว้าง ปลายกลีบมีหนามขนาดเล็ก กลีบดอกยาว 7 มม. เกสรผู้ 10 อัน มี 2 อันใหญ่กว่าอันอื่น ออกตามลำต้นหรือกิ่ง กลีบดอกโคนเชื่อมติดกัน กลิ่นไม่มี ผลเป็นฝักเดี่ยว ผลอ่อนสีเขียว ผลแก่น้ำตาล มีหนามแหลมที่ผิวทั่วไป รูปไข่กว้าง โคนเบี้ยว มีติ่งแหลม ขนาดผ่าศูนย์กลาง 4.5-10 ซม. ภายในมี 1-3 เมล็ด กลมสีดำ ผลแห้งแก่แล้วแตก
เมล็ดแก่นำมาเผาไฟ กะเทาะเปลือกออก แล้วรับประทานเนื้อข้างใน (endosperm) เนื้อแข็ง คล้ายเมล็ดมะขาม รสมัน ด้านสมุนไพร ส่วนที่ใช้เป็นสมุนไพรและมีสรรพคุณคือ เมล็ด รสเมาเบื่อสุขุม ขับพยาธิ รักษาโรคผิวหนังปุ่ม รสเมาเบื่อ ต้มดื่มแก้พยาธิ แก้โรคผิวหนัง ต้มรมให้หัวริดสีดวงทวารหนักฝ่อ ไม้เนื้อแข็ง เหนียว ลายสวยเนื้อไม้สีน้ำตาลอ่อนหรือน้ำตาลแก่ ค่อนข้างหยาบ แข็งแรง ทนทาน ทนมอดปลวกได้ดี แต่ไสกบตบแต่งยาก ใช้ก่อสร้างและเครื่องมือการเกษตร ไถ คราด และส่วนประกอบเกวียน ฝัก และเปลือกให้น้ำฝาดสำหรับฟอกหนัง