งานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน โรงเรียนวารินชำราบ สพม. เขต 29

         
          ไม้ต้น อยู่กลางแจ้ง  สูง  13.5  เมตร  ทรงพุ่มกลม  กว้าง  12.8  เมตร  ลำต้นเหนือดิน ตั้งตรงได้เอง  ผิวหยาบ  ขรุขระสีน้ำตาลอ่อนแตกสะเก็ดเป็นร่องเล็ก ๆ เห็นข้อปล้องไม่ชัดเจน  ต้นอ่อนสีเขียวอ่อน  ต้นแก่สีน้ำตาล  ไม่มียาง ใบประกอบ ขนนกสองชั้น ขนาดแผ่นใบกว้าง2-5 เซนติเมตร ยาว 1-2 เซนติเมตร จำนวนใบย่อย 10-15 ใบ ขนาดแผ่นใบย่อย  กว้าง 2-5 เซนติเมตร ยาว 1-2 เซนติเมตร ลักษณะพิเศษของใบ เป็นรูปขอบขนาน ปลายใบและโคนใบมน การเรียงตัวของใบบนกิ่ง สลับระนาบเดียว รูปร่างแผ่นใบ รูปขอบขนาน ปลายใบ มน โคนใบ ตัด ขอบใบ เรียบ ชนิดของช่อดอก ดอกเดี่ยว ตำแหน่งที่ออกดอก ปลายยอด สีของผลผลอ่อน สีเขียว ผลแก่ สีน้ำตาล รูปร่างผล มีลักษณะเป็นข้อ ลักษณะพิเศษของผล แบนเป็นมัน จำนวนเมล็ด 3-12 เมล็ด สีของเมล็ด สีดำ รูปร่างเมล็ด กลม ดอกมะขามเป็นช่อเล็ก ๆ อยู่ปลายกิ่ง มีประมาณ 10-15 ดอก เป็นดอกสมบูรณ์เพศ คือมีเกสรตัวผู้และตัวเมียอยู่ในดอกเดียวกัน ช่อดอกยาว 5-10 เซนติเมตร กลีบรองมีสีเหลืองอ่อนค่อนข้างหนามีทั้งหมด 4 กลีบ กลีบดอกสีชมพูปนขาวอยู่ภายในมี 3 กลับ กลุ่มเกสรตัวผู้รูปร่างเป็นหลอด ส่วนเกสรตัวเมียมี 3 กะเปาะ แต่ละกะเปาะมีอับเรณูบรรจุอยู่ ฝักหรือผลมะขามมีความยาวตั้งแต่ 7.5-20 เซนติเมตร แต่ละข้อจะคอดเล็กน้อย มีเมล็ดสีดำหรือน้ำตาลเข้มรูปค่อนข้างกลมห่อหุ้มด้วยเนื้อสีน้ำตาล

คุณภาพของเนื้อที่ดีจะต้องไม่มีเปลือก ใบ และสิ่งเจือปน มีความชื้น 20-30 เปอร์เซ็นต์ กรด 10-13 เปอร์เซ็นต์ น้ำตาล 10-30 เปอร์เซ็นต์ และสารละลายอื่น ๆ 3-4 เปอร์เซ็นต์ สำหรับปริมาณกรดและน้ำตาลในฝักมะขามอาจเปลี่ยนแปลงได้ ขึ้นอยู่กับพันธุ์ การดูแลรักษาและสิ่งแวดล้อมอื่น ๆ