งานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน โรงเรียนวารินชำราบ สพม. เขต 29

ว่านกาบหอย รหัส 7-34190-001-145
ชื่อสามัญ              Boat-lily, Oyster Lily, Oyster Plant, White-flowered Tradescantia
ชื่อวิทยาศาสตร์     Tradescantia spathacea Swartz
ตระกูล                 -
วงศ์                    COMMELINACEAE
ถิ่นกำเนิด             แถบเม็กซิโก คิวบา และอเมริกากลาง
ชื่ออื่นๆ                ว่านกาบหอย, ว่านแสงอาทิตย์, หญ้าหมื่นปี, อั้งเต้ก (จีน)
ลักษณะโดยทั่วไป
ไม้ล้มลุก สูง 20-60 ซม. ลำต้นอวบใหญ่ ใบเดี่ยว เรียงซ้อนเป็นวงรอบ รูปใบหอก ปลายแหลม โคนตัดและโอบลำต้น ขอบเรียบ แผ่นใบหนา ด้านบนสีเขียวเข้ม ด้านล่างสีม่วงแดง ช่อดอกออกตามง่ามใบ มีทั้งช่อเดี่ยวและหลายช่อ แต่ละช่อประกอบด้วยใบประดับที่เป็นกาบ 2 กาบ สีม่วงแซมเขียว โคนกาบทั้งสองประกบเกยซ้อนและโอบหุ้มดอกสีขาวขนาดเล็กที่อยู่รวมกันเป็นกระจุก กลีบเลี้ยง 3 กลีบ สีขาว รูปไข่แกมรูปขอบขนาน บางใส กลีบดอก 3 กลีบ สีขาว รูปไข่ แผ่นกลีบหนา เกสรเพศผู้ 6 อัน รังไข่ผนังเรียบ ภายในมี 3 ช่อง ผลเล็ก รูปรี เมล็ดเล็ก

ประโยชน์   
             นิยมปลูกเป็นไม้ประดับ ใช้เป็นยาแผนโบราณ ไทยใช้แก้ไอ แก้ร้อนใน กระหายน้ำ และฟกช้ำ (โรงเรียนแพทย์แผนโบราณวัดพระเชตุพนฯ, 2521 ) จีนใช้ดอกแก้อาการตกเลือดในลำไส้ แก้บิด และแก้ไอ ในไต้หวันใช้พอกแผล มีดบาด และแก้บวม
สรรพคุณ :
•   แก้ไอ เจ็บคอ กระหายน้ำ และแก้อาการฟกช้ำภายใน โดยใช้ใบต้มกับน้ำ เอาน้ำดื่ม
ประโยชน์: ใช้เป็นยาแผนโบราณ ไทยใช้แก้ไอ แก้ร้อนใน กระหายน้ำ และฟกช้ำ จีนใช้ดอกแก้อาการตกเลือดในลำไส้ แก้บิด และแก้ไอ ในไต้หวันใช้พอกแผล มีดบาด และแก้บวม

เล็บมือนาง รหัส 7-34190-001-144   
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Quisqualis indica L.
ชื่อวงศ์ : Combretaceae
ชื่อสามัญ : Rangoon creeper, Drunken sailor
ชื่อพื้นเมือง : จ๊ามั่ง จะมั่ง
ลักษณะทั่วไป (Characteristic) :   ไม้เถาเลื้อย  เนื้อแข็ง อายุหลายปี เลื้อยได้ไกลมากกว่า 10 เมตร กิ่งอ่อนนุ่ม กิ่งแก่มีหนาม ทรงพุ่มแน่นทึบ
ใบ (Foliage) :   ใบเดี่ยว    เรียงตรงข้าม   รูปรีถึงรูปรีแกมรูปขอบขนาน  กว้าง 7-9 เซนติเมตร  ยาว 15-18 เซนติเมตร ปลายใบแหลม โคนใบมน ขอบใบเรียบ
ดอก (Flower) :   สีขาว  เมื่อใกล้โรยเปลี่ยนเป็นสีชมพูและสีแดง  มีกลิ่นหอมแรงในช่วงค่ำถึงเช้า  ออกเป็นช่อ
แบบช่อแยกแขนงห้อยลงตามซอกใบที่ปลายกิ่ง ช่อละ10-20 ดอก ทยอยบานครั้งละ 3-6 ดอกต่อช่อ กลีบเลี้ยงสีเขียว โคนกลีบเชื่อมติดกันเป็นหลอดยาว มีทั้งดอกชั้นเดียวและดอกซ้อน กลีบดอก 5 กลีบ รูปแถบ ดอกบานเต็มที่กว้าง 1.5-4 เซนติเมตร
ผล (Fruit) : ผลแห้ง เป็นฝัก รูปไข่ สีน้ำตาลเข้ม มี 1 เมล็ด
การใช้งานด้านภูมิทัศน์ (Landscape Used) :     ปลูกประดับเป็นซุ้มหรือรั้ว  ริมทางเดิน   ริมถนนเพราะโตเร็วดอกสวย ให้กลิ่นหอมเย็น โดยเฉพาะในตอนค่ำ ปลูกริมทะเล ทนน้ำท่วมขัง ทนต่อสภาพแวดล้อมต่างๆได้ดี
ประโยชน์ : สมุนไพร ใช้ใบพอกแผลแก้ฝีหนอง ใช้เมล็ดเป็นยาขับพยาธิ

กะเรกะร่อน รหัส 7-34190-001-143 
ชื่อวิทยาศาสตร์  Cymbidium finlaysoianum
วงศ์ : Orchidaceae (วงศ์กล้วยไม้)
สกุล : Cymbidium (สกุลซิมบิเดี้ยม)
ที่มาของชื่อสกุล : ชื่อสกุลนี้มาจากภาษากรีกคำว่า kymbos = boat-shaped (มีรูปทรงเหมือนเรือ) ทั้งนี้เนื่องจากกลีบปากของกล้วยไม้ชนิดนี้มีรูปร่างคล้ายเรือ (ไม่รู้เหมือนกันครับว่าฝรั่งดูยังไงถึงได้เหมือนเรือ )
ถิ่นกำเนิด : กล้วยไม้สกุล Cymbidium พบตั้งแต่ประเทศอินเดีย ,แถบเชิงเขาหิมาลัย ,เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ,จีน ,ไต้หวัน ,ญี่ปุ่น ,อินโดนีเซีย ,ตอนเหนือของออสเตรเลีย
กล้วยไม้สกุล Cymbidium นี้มีอยู่ด้วยกันประมาณ 44 ชนิด แบ่งออกได้เป็น 2 กลุ่มใหญ่ๆได้คือ
- พวกที่ขึ้นเกาะอาศัยตามต้นไม้ กลุ่มนี้มีดอกขนาดเล็ก สีสันไม่ค่อยสะดุดตา ช่อดอกห้อยลง ใบหนาและแข็ง ทนต่ออากาศร้อนได้ดี เพราะขึ้นอยู่ตามพื้นราบสูงจากระดับน้ำทะเลไม่มากนัก เช่น กะเรกะร่อน ซึ่งพบขึ้นเกาะตามต้นตาลแถบจังหวัดเพชรบุรี
- พวกที่ขึ้นอยู่ตามพื้นดิน กลุ่มนี้มีดอกขนาดใหญ่สะดุดตา ช่อดอกตั้งขึ้น ใบเรียวยาว เนื้อใบบางกว่าพวกแรก ดูเหมือนใบตะไคร้ใบหญ้า ไม่ทนต่ออากาศร้อน แต่ชอบอากาศเย็น เพราะขึ้นอยู่ตามดอยสูง ฝรั่งนำเอาซิมบิเดี้ยมกลุ่มนี้ไปผสมพันธุ์จนได้ลูกผสมสวยงาม ดอกใหญ่ จำนวนมาก ใช้เป็นไม้ตัดดอกและปลูกดูดอก กลุ่มนี้เช่น เอื้องสำเภางาม ที่พบแถบภูหลวง ภูกระดึง เป็นต้น
•   ลักษณะพิเศษ

กระเพา รหัส 7-34190-001-142
ชื่ออื่นๆ :  กระเพาแดง กระเพาขาว ก่ำก้อขาว ก่ำก้อดำ กอมก้อ ขาว กอมก้อดำ ห่อตูปลู ห่อกวอซู
ชื่อสามัญ :  Ocimum
ชื่อวิทยาศาสตร์ :  Ocimum sanctum Linn.
วงศ์ :  LAMIACEAE
ถิ่นกำเนิด :  -
ลักษณะพฤษศาสตร์ :  เป็นไม้ล้มลุกอายุยืน แตกกิ่งก้านสาขามาก สูงประมาณ 30-80 ซม. โคนลำต้นมีเนื้อไม้แข็ง กิ่งอ่อนสีเขียวและมีขน ใบเป็นใบเดี่ยว การเกาะติดของใบบนกิ่งแบบตรงข้ามสลับตั้งฉาก ทรงใบรูปรี ขนาดประมาณ 2.00 X 4.00 ซม. ปลายและโคนใบมนแหลม ขอบใบเป็นจักรและเป็นคลื่นเล็กน้อย ดอกออกเป็นช่อแบบช่อฉัตร ที่ปลายยอด ยาวประมาณ 8-10 ซม. ดอกย่อยมีขนาดเล็ก รูปคล้ายระฆัง กลีบดอกมีทั้งชนิดสีขาวลายม่วงแดงและสีขาว โคนกลีบเชื่อมติดกันเป็นกรวย ส่วนปลายแยกเป็น 2 ส่วน ส่วนบนแยกเป็น 4 กลีบปลายแหลมเรียว ส่วนล่างมีกลีบเดียวค่อนข้างกลม ผิวกลีบด้านในเกลี้ยง ด้านนอกมีขนตามโคนกลีบ กลีบเลี้ยงสีแดงน้ำตาลแกมม่วง และสีเขียว เนื้อกลีบแข็ง ส่วนโคนเชื่อมติดกันเป็นกรวย ส่วนปลายแยกเป็นกลีบปลายแหลมแบบหนาม ก้านดอกย่อยสีเขียว ยาวประมาณ 0.20 - 0.30 ซม. ผลเป็นแบบแห้งแล้วแตก เมล็ด ขนาดเล็ก รูปไข่สีน้ำตาลดำ
สรรพคุณด้านสมุนไพร :  ใบ บำรุงธาตุไฟ ขับลมแก้ปวดท้อง แก้ลมตานซาง แก้จุกเสียด แก้คลื่นเหียนอาเจียน
เมล็ด เมื่อนำไปแช่น้ำเมล็ดจะพองตัวเป็นเมือกขาว ใช้พอกบริเวณตา เมื่อตามีผง หรือฝุ่นละอองเข้า ผงหรือฝุ่นละอองนั้นก็จะออกมา ซึ่งจะไม่ทำให้ตาเรานั้นช้ำอีกด้วย
ราก ใช้รากที่แห้งแล้ว ชงหรือต้มกับน้ำร้อนดื่ม แก้โรคธาตุพิการ

กร่าง รหัส  7-34190-001-141
ชื่อวิทยาศาสตร์ :  Ficus altissima   Blume
ชื่อพ้อง : F. laccifera  Roxb.
วงศ์ :  MORACEAE
ชื่อสามัญ :  -
ชื่ออื่น :  ไทรทอง (นครศรีธรรมราช) ลุง (เชียงใหม่, ลำปาง) ฮ่างขาว ฮ่างหลวง ฮ่างเฮือก (เชียงราย) ไฮคำ (เพชรบูรณ์)
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ : เป็นไม้ต้นขนาดใหญ่ แตกกิ่งต่ำ เรือนยอดกว้าง มียางขาว และมีรากอากาศ ส่วนต่างๆ เมื่อยังอ่อนมีขนสั้นประปราย แต่จะร่วงไปในที่สุด ทำให้ลำต้น กิ่ง และใบ เกลี้ยง ยกเว้นด้านนอกของหูใบมีขนอ่อนๆ  ใบ เดี่ยว เรียงเวียนสลับรูปรีหรือรูปไข่แกมรูปขอบขนาน กว้าง 4-10 ซม. ยาว 10-15 ซม. ปลายมนเป็นติ่งแหลมสั้นๆ โคนค่อนข้างมน ขอบเรียบ แผ่นใบหนา เส้นใบออกจากโคนใบ 3-5 เส้น เส้นแขนงใบข้างละ 5-6 เส้น ก้านใบยาว 2.5-3.2 ซม. หูใบรูปใบหอก 2 อัน หุ้มยอดอ่อนไว้ ยาว 2-5 ซม. หนา ด้านนอกมีขนอ่อนๆ ด้านในเกลี้ยง ช่อดอกไม่มีก้าน ออกเป็นรูปคู่ตรงง่ามใบหรือที่ตำแหน่งง่ามใบซึ่งร่วงไปแล้วเมื่อยังอ่อนมีใบใบประดับโค้งหุ้มอยู่ ใบประดับร่วงง่าย ที่โคนช่อดอกยังมีใบประดับขนาดเล็กยาวประมาณ 5 มม. อีก 3 ใบ รองรับช่อดอกและติดอยู่กับผล  โคนเชื่อมกันและมีขนอ่อนนุ่ม ช่อดอกมีรูปร่างคล้ายผล คือมีฐานรองดอกเจริญเปลี่ยนแปลง ขยายใหญ่เป็นเปาะและมีรูเปิดที่ปลาย ดอกแยกเพศอยู่ภายในกระเปาะ ดอกเพศผู้ มีจำนวนมาก แซมอยู่ทั่วไป ด้านดอกยาว 2-3 มม. กลีบรวมชั้นเดียว 4 กลีบ เกสรเพศผู้ 1 อัน ดอกเพศเมียโคนกลีบติดกัน ปลายแยกเป็น 4 แฉก รังไข่มี 1 ช่อง มีออวุล 1 เม็ด และมีดอกเพศเมียไม่สมบูรณ์เพศ อาจมีไข่หรือตัวอ่อนของแมลงอยู่ภายใน (gall-flower) ผลแบบมะเดื่อ (syconium) รูปไข่ยาว 1.5-2.5 ซม. สุกสีเหลือง ส่วนที่เป็นเนื้อของผลคือฐานรองดอกซึ่งเปลี่ยนแปลงไป ภายในประกอบด้วยผลเล็กๆ จำนวนมาก ซึ่งแต่ละผลมีเนื้อบางๆ และมี 1 เมล็ด
ประโยชน์ :  รากอากาศของต้นกร่างเหนียว ใช้ทำเชือกได้ เปลือกชั้นในใช้ทำกระดาษ ต้นใช้เลี้ยงครั่ง