งานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน โรงเรียนวารินชำราบ สพม. เขต 29

          ไม้ต้น   อยู่กลางแจ้ง  สูง  25 เมตร ทรงพุ่ม  รูปไข่   กว้าง  18  เมตร  ลำต้นเหนือดิน  ตั้งตรงเองได้ ผิวหยาบแตกเป็นเส้น  เห็นข้อปล้องไม่ชัดเจน  ต้นอ่อนสีเขียวอ่อน  ต้นแก่สีน้ำตาลปนขาว   เปลือกลอกเป็นแผ่น   มียาง สี ขาวใส  ใบประกอบขนนกสองชั้นปลาย คู่  จำนวยแผ่นย่อย 38 ใบ  ขนาดแผ่นใบย่อย กว้าง1ซม. ยาว 2 ซม.    เรียงตัวแบบเวียน  รูปร่างแผ่นใบรูปขอบขนานปลายใบ แหลม .โคนใบ.  มนขอบใบ.  เรียบ   ดอกช่อแบบ  หางกระรอก  ออกดอก  ซอกใบ  กลีบเลี้ยง แยกจากกัน  โคนกลีบเชื่อมติดกัน ปลายแยกเป็น  2  แฉก   สีเหลือง  กลีบดอกแยกจากกัน  มี  2 กลีบ   สีเหลือง   เกสรเพศผู้    2  อัน  เรียวยาวเส้นเล็กสีชมพู  เกสรเพศเมีย   1  อัน   สีเหลืองรังไข่  เหนือวงกลีบ   กลิ่นหอมอ่อน ๆ  ผลแห้ง   แก่แล้วแตก  ลักษณะ แตกแบบถั่ว  สีของผล   ผลอ่อนสี เขียว  ผลแก่ สีน้ำตาลดำ
ผลเป็นฝักบิดเป็นเกลียว   เมล็ด  7 – 9 เมล็ด  สีดำ  รูปร่างแบน บิดไปมาและม้วนขดเป็นกระจุก   

          ระยะที่เป็นต้นอ่อน กระถินเทพาจะมีใบจริง ซึ่งประกอบด้วยใบย่อยหลายๆ ใบคล้ายกับใบของกระถิน  ลักษณะพิเศษของใบ  เมื่อโตขึ้นใบจริงจะหลุดร่วงไป จะมีใบเทียมเกิดขึ้นแทนซึ่งเปลี่ยนแปลงมาจากก้านใบทำหน้าที่แทนใบต้นกระถินเทพาจะสร้างใบเทียมที่มีลักษณะเป็นใบเดี่ยวมีเส้นใบแบบขนานขึ้นมา แทนใบจริง โดยใบเทียมดังกล่าวนี้เป็นส่วนของก้านใบและแกนกลางของใบรวมที่ขยายตัวแผ่ กว้างออกไป จนมีลักษณะคล้ายแผ่นใบของพืชทั่วๆ ไป

          ไม้ต้น อยู่กลางแจ้ง  สูง  18  เมตร  ทรงพุ่มรูปร่ม  กว้าง  28  เมตร  ลำต้นเหนือดิน ตั้งตรงได้เอง  ผิวหยาบ เปลือก  สีน้ำตาลดำ แตกล่อนง่าย  เห็นข้อปล้องไม่ชัดเจน  ต้นอ่อนสีเขียวอ่อน  ต้นแก่สีน้ำตาลดำ  ไม่มียาง กิ่งอ่อนมีขนนุ่ม  ใบประกอบขนนกสองชั้น ออกสลับ มีใบย่อย 2 -10 คู่ แผ่นใบย่อยรูปไข่ หรือรูปขนม เปียกปูนเบี้ยว กว้าง 1 - 4 เซนติเมตร ยาว 1.5 - 6 เซนติเมตร ปลายใบมน โคนเบี้ยว หลังใบเกลี้ยง ดอกช่อกระจุก สีชมพูอ่อน โคนดอกสีขาว ออกตามง่ามใบใกล้ปลายกิ่ง วงนอกช่อดอกมีขนาดเล็กกว่าดอกวงใน ดอกวงนอกมีก้านสั้น ดอกวงในไม่มีก้าน ส่วนบนมีขนหนาแน่น ปลายหลอดกลีบดอกแยกเป็น 5 แฉก ผล  เป็นฝักรูปขอบขนานหรือโค้งเล็กน้อย   กว้าง 1.5 - 2.5  เซนติเมตร  ยาว 15 - 20   เซนติเมตร  ผลอ่อนสีเขียว  ผลแก่สีดำ เนื้อในนิ่มสีดำ รสหวาน ฝักไม่แตก หักเป็นท่อน ๆ  เมล็ดเล็ก   รูปรี  ค่อนข้างกลม  มี 15 - 25 เมล็ด เมล็ดสีน้ำตาลเข้ม

          ประโยชน์ ต้นใช้เลี้ยงครั่ง   ลายไม้สวยใช้ทำเครื่องเรือน บุผนัง แกะสลัก ใบใช้หมักทำปุ๋ย ใบ รสเย็นเมา ทำให้เย็น ดับพิษ แก้ปวดแสบปวดร้อน เมล็ดรสฝาด แก้โรคผิวหนัง กลากเกลื้อน แก้เยื่อตาอักเสบ  เปลือกต้น   รสฝาด สมานแผลในปากคอ แก้ดรคเหงือกบวม แก้ปวดฟัน แก้ริดสีดวงทวารหนักแก้โลหิตตกใน