งานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน โรงเรียนวารินชำราบ สพม. อบอจ.

การเวก /กระดังงาจีน รหัส 7-34190-001-045   
ชื่อสามัญ การเวก
ชื่อวงศ์ Annonaceae
ชื่อวิทยาศาสตร์ Artabotrys hexapetalus (l.f.) bhandari
การะเวกเป็นชื่อท้องถิ่นของกระดังงาจีนที่เรียกกันในภาคกลาง ทางเหนือเรียก สะบันงาเครือ สะบันงาจีน เป็นไม้เลื้อยเถาเนื้อแข็งใหญ่โตแข็งแรงมาก  มีหนามแข็งยาว
ใบ เป็นใบเดี่ยว เรียงกลีบสองด้านในระนาบเดียวกันของกิ่ง ใบรูปรีแกมขอบขนาน กว้าง 4-8 เซนติเมตร  ยาว 8-10 เซนติเมตร ปลายใบแหลม ขอบใบเรียบ ผิวใบสีเขียวเข้ม
เป็น มัน เนื้อใบหนา มีช่อดอกสีเหลือง ออกดอกเป็นช่อ มี 1-5  ดอก ก้านดอกแบนและโค้งคล้ายตะขอ กลีบดอกมี 6 กลีบ แต่ละกลีบรูปรีปลายแหลม กลีบชั้นนอกกว้าง 1-1.5
เซนติเมตร ยาว 2.5-4.5 เซนติเมตร เนื้อกลีบหนา กลีบดอกชั้นในมีขนาดเล็กกว่า ดอกอ่อนสีเขียว มีขนปกคลุม เมื่อบานเปลี่ยนเป็นสีเหลือง ผิวเรียบเป็นมันและใส สีกลิ่นหอม
ตั้งแต่เย็นจนถึงเช้า ออกดอกตลอดปี
ขยายพันธุ์โดย การเพาะเมล็ดและการตอนกิ่ง  เป็นไม้ที่มีถิ่นกำเนิดในจีนตอนใต้ อินเดีย และศรีลังกา มีรูปร่างคล้ายการเวกของไทยมาก แต่มีดอกดก ขนาดดอกและใบ
ใหญ่กว่า จึงเป็นที่นิยม ปลูกเลี้ยงกันทั่วไป ตามซุ้มริมถนนคนทั่วไปมักเรียก การะเวก

มะยม รหัส 7-34190-001-044
ชื่อวิทยาศาสตร์   Phyllanthus acidus Skeels
ชื่อวงศ์ EUPHORBIACEAE
ชื่อสามัญ Star Gooseberry
ชื่อท้องถิ่น
•   ทั่วไป เรียก มะยม
•   ภาคอีสาน เรียก หมักยม, หมากยม
•   ภาคใต้ เรียก ยม
ลักษณะทั่วไป มะยมเป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็กถึงขนาดกลาง สูงประมาณ 3–10 เมตร ลำต้นตั้งตรง แตกกิ่งก้านสาขาบริเวณ ปลายยอด กิ่งก้านจะเปราะและแตกง่าย เปลือกต้นขรุขระสีเทาปนน้ำตาล ใบ เป็นใบรวม มีใบย่อยออกเรียงแบบ สลับกันเป็น 2 แถว แต่ละก้านมีใบย่อย 20–30 คู่ ใบรูปขอบขนานกลมหรือค่อนข้างเป็นสี่เหลี่ยมขนมเปียกปูน ปลายใบแหลม ฐานใบกลมหรือมน ขอบใบเรียบ ดอก ออกเป็นช่อตามกิ่ง ดอกย่อยสีเหลืองอมน้ำตาลเรื่อๆ ผล เมื่อ อ่อนสีเขียว เมื่อแก่เปลี่ยนเป็นสีเหลืองหรือขาวแกมเหลือง เนื้อฉ่ำน้ำ เมล็ดรูปร่างกลม แข็ง สีน้ำตาลอ่อน 1 เมล็ด
การปลูก มะยมเป็นพันธุ์ไม้กลางแจ้ง เจริญเติบโตได้ดีทั้งที่แดดจัด หรือในที่ร่มรำไร ปลูกขึ้นได้ดีในดินที่ร่วนซุย มีความชื้นพอเหมาะ ขยายพันธุ์ด้วยการเพาะเมล็ด
สรรพคุณทางยา
•   ราก รสจืด สรรพคุณแก้โรคผิวหนัง แก้ผดผื่นคัน ช่วยซับน้ำเหลืองให้แห้ง แก้ประดง ดับพิษเสมหะ
•   เปลือกต้น รสจืด สรรพคุณแก้ไข้ทับระดู ระดูทับไข้ และแก้เม็ดผดผื่นคัน
•   ใบ รสจืดมัน ปรุงเป็นส่วนประของยาเขียว สรรพคุณแก้ไข้ ดับพิษไข้ บำรุงประสาท ต้มร่วมกับใบหมากผู้หมากเมียและใบมะเฟืองอาบแก้คัน ไข้หัด เหือด และสุกใส
•   ดอก ดอกสดใช้ต้มกรองเอาน้ำแก้โรคในตา ชำระล้างในตา
•   ผล รสเปรี้ยวสุขุม กัดเสมหะ แก้ไอ บำรุงโลหิต และระบายท้อง                                                                                               คติความเชื่อ ตามตำราพรหมชาติฉบับหลวง กล่าวว่ามะยมเป็นต้นไม้ที่ควรปลูกไว้ทางทิศตะวันตก (ประจิม) เพื่อป้องกัน ความถ่อย ถ้อยความ และผีร้ายมิให้มากล้ำกราย ในบางตำราก็ว่า เป็นต้นไม้ที่มีชื่อเป็นมงคลนาม ปลูกแล้วผู้ คนจะได้นิยมเหมือนมี นะเมตตามหานิยม

แสงจันทร์ รหัส 7-34190-001-042
ชื่อวิทยาศาสตร์    Pisonia grandis
วงศ์   NYCTAGINACEAE
ชื่อสามัญ     Lettuce Tree
ลักษณะทั่วไป แสงจันทร์ เป็นพรรณไม้ต้นขนาดกลาง ลำต้นมีความสูงประมาณ 5-10 เมตร
ผิวเปลือกลำต้นสีขาวเทา ผิวลำต้นเรียบ
ลำต้นและกิ่งเจริญออกไปรอบต้นใบสีเหลืองอมเขียวอ่อน ปลายใบแหลมขอบใบเรียบ ใบเป็นใบเดี่ยว แตกออกตามข้อ
ของกิ่ง เนื้อใบมองเห็นเส้นใบได้ชัด ใบบางนิ่ม ขนาดความกว้างของใบประมาณ 10-15 เซนติเมตร ยาวประมาณ 20-30 เซนติเมตร   
ดอกออกเป็นช่อช่อดอกประกอบด้วยดอกเล็กๆติดอยู่ที่ก้านดอกประมาณ 10 - 15 ดอกมี 5 กลีบสีขาวช่อดอกจะ
ออกตามปลายยอด

แต้ / มะค่าแต้ รหัส 7-34190-001-043
ชื่อวิทยาศาสตร์ Sindora siamensis Teijsm. ex Miq.
วงศ์ LEGUMINOSAE - CAESALPINIOIDEAE
ชื่ออื่น แต้ มะค่าหนาม มะค่าหยุม
พันธุ์ไม้พระราชทานเพื่อปลูกเป็นมงคลจังหวัดสุรินทร์
กรอก๊อส (เขมร-พระตะบอง), กอเก๊าะ, ก้าเกาะ (เขมร-สุรินทร์) กอกก้อ (ชาวบน-นครราชสีมา), แต้ (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ), มะค่าแต้ (ทั่วไป), มะค่าหนาม (ภาคกลาง, ภาคเหนือ), มะค่าหยุม (ภาคเหนือ)
ไม้ต้น  ขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ ผลัดใบ สูง 10 - 25 เมตร  เปลือก  เรียบสีเทาคล้ำกิ่งอ่อนมีขนคลุมบาง ๆ เรือนยอดแผ่ทรงเจดีย์ต่ำ  ใบ  ประกอบรูปขนนก เป็นช่อติดเรียงสลับ ใบย่อย เรียงตรงข้ามกัน 3 - 4 คู่ แผ่นใบย่อยรูปรี ถึงรูปบรรทัดแกมรูปรี  กว้าง 3 - 8 เซนติเมตร ยาว 6 - 15 เซนติเมตร ปลายใบกลมหยักเว้าตื้น ๆ ตรงกลางเล็กน้อย และโคนใบแหลมหรือมน ผิวใบด้านล่าง มีขนสั้น 
ดอก  ดอกเล็กสีเหลือง ออกรวมกันเป็นช่อตามปลายกิ่ง  ผล  เป็นรูปโล่ ขนาด 4 - 9 เซนติเมตร มีจงอยแหลมที่ปลาย ผิวฝักมีหนามแหลมแข็ง แตกเมื่อแห้งแต่ละฝักมีเมล็ด 1 - 3 เมล็ด นิเวศวิทยา ขึ้นกระจัดกระจายในป่าเต็งรัง ป่าชายหาดทั่ว ๆ ไป   และป่าเบญจพรรณแล้งทางภาคตะวันออก   ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ   ภาคเหนือ   ภาคตะวันตกเฉียงใต้   สามารถขึ้นได้ดีบนพื้นที่ที่เสื่อมโทรม ค่อนข้างแห้งแล้ง
ออกดอก มีนาคม - พฤษภาคม ผลแก่ กรกฎาคม - กันยายน
ขยายพันธุ์  โดยเมล็ด
วิธีปฏิบัติต่อเมล็ดและการเพาะเมล็ด    ตัด - ทำแผลที่ปลายเมล็ด แล้วนำไปแช่น้ำ 1 คืน ก่อนนำไปเพาะ
ข้อสังเกตและผลการทดลอง   เมล็ดงอกใช้เวลาประมาณ 10 - 15 วัน
ประโยชน์ เนื้อไม้สีน้ำตาลอ่อนหรือน้ำตาลแก่ ค่อนข้างหยาบ แข็งแรง ทนทาน ทนมอดปลวกได้ดี แต่ไสกบตบแต่งยาก ใช้ก่อสร้างและเครื่องมือการเกษตร ไถ คราด และส่วนประกอบเกวียน ฝักและเปลือกให้น้ำฝาดสำหรับฟอกหนัง

เครือออน/พวงประดิษฐ์ รหัส 7-34190-001-041
ชื่อวิทยาศาสตร Congea tomentosa Roxb.
วงศ์ VERBENACEAE
ชื่อสามัญ Lavender Wreath, Shower Orchid
ชื่ออื่นๆ กาไบ้ดง (เย้า) ค้างเบี้ย (นครพนม) เครือออน (ภาคเหนือ) งวงชุม (เลย) จั่งบั่ง ออนแดง(เชียงใหม่) ท้องปลิง (จันทบุรี) พญาโจร (กรุงเทพ) พลูหีบ ล้วงสุ่มขาว ล้วงสุ่มตัวผู้ (นครราชสีมา)สะแกบ (อุตรดิตถ์) สังขยา (พิษณุโลก สงขลา)
ไม้เถาขนาดใหญ๋ มีขนนุ่ม เลื้อยพันหลักขึ้นเป็นพุ่มปลายกิ่งทอดย้อยลง ใบ ใบเดี่ยว ออกตรงข้าม รูปไข่แกมรูปรีกว้าง ๔-๕ เซนติเมตร ยาว ๖-๑๓ เซนติเมตร ปลายแหลมเป็นติ่งสั้น โคนมน เนื้อใบสาก ดอก สีชมพูอมม่วง สีม่วงอ่อน หรือ สีขาวเงินยวง ออกเป็นช่อตามปลายกิ่ง ประกอบด้วยช่อย่อยเป็นกระจุก ๕-๗ ดอก มีใบประดับรองรับ ๓ ใบ รูปไข่กลับแกมขอบขนาน กว้างประมาร ๐.๘ เซนติเมตร ยาวประมาณ ๒.๕ เซนติเมตร โคนเชื่อมกัน กลีบเลี้ยง ๕ แฉก คงอยู่เมื่อเป็นผลกลีบดอกโคนเชื่อมกันเป็นหลอด ปลายแยกเป็น ๒ ส่วน ขนาดไม่เท่ากัน ส่วนบน ๒ กลีบ ส่วนล่าง ๓ กลีบ เกสรตัวผู้ ๔ อัน ผล ขนาดเล็ก รูปไข่กลับ มีใบประดับติดที่ขั้ว มี ๑ เมล็ด
นิเวศวิทยา ถิ่นกำเนิด เอเซียตะวันออกเฉียงใต้
ออกดอก ธันวาคม-เมษายน
ขยายพันธ เมล็ด ปักชำกิ่ง