แต้ / มะค่าแต้ รหัส 7-34190-001-043

[จุฑามาศ ผาละพรม]

แต้ / มะค่าแต้ รหัส 7-34190-001-043
ชื่อวิทยาศาสตร์ Sindora siamensis Teijsm. ex Miq.
วงศ์ LEGUMINOSAE - CAESALPINIOIDEAE
ชื่ออื่น แต้ มะค่าหนาม มะค่าหยุม
พันธุ์ไม้พระราชทานเพื่อปลูกเป็นมงคลจังหวัดสุรินทร์
กรอก๊อส (เขมร-พระตะบอง), กอเก๊าะ, ก้าเกาะ (เขมร-สุรินทร์) กอกก้อ (ชาวบน-นครราชสีมา), แต้ (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ), มะค่าแต้ (ทั่วไป), มะค่าหนาม (ภาคกลาง, ภาคเหนือ), มะค่าหยุม (ภาคเหนือ)
ไม้ต้น  ขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ ผลัดใบ สูง 10 - 25 เมตร  เปลือก  เรียบสีเทาคล้ำกิ่งอ่อนมีขนคลุมบาง ๆ เรือนยอดแผ่ทรงเจดีย์ต่ำ  ใบ  ประกอบรูปขนนก เป็นช่อติดเรียงสลับ ใบย่อย เรียงตรงข้ามกัน 3 - 4 คู่ แผ่นใบย่อยรูปรี ถึงรูปบรรทัดแกมรูปรี  กว้าง 3 - 8 เซนติเมตร ยาว 6 - 15 เซนติเมตร ปลายใบกลมหยักเว้าตื้น ๆ ตรงกลางเล็กน้อย และโคนใบแหลมหรือมน ผิวใบด้านล่าง มีขนสั้น 
ดอก  ดอกเล็กสีเหลือง ออกรวมกันเป็นช่อตามปลายกิ่ง  ผล  เป็นรูปโล่ ขนาด 4 - 9 เซนติเมตร มีจงอยแหลมที่ปลาย ผิวฝักมีหนามแหลมแข็ง แตกเมื่อแห้งแต่ละฝักมีเมล็ด 1 - 3 เมล็ด นิเวศวิทยา ขึ้นกระจัดกระจายในป่าเต็งรัง ป่าชายหาดทั่ว ๆ ไป   และป่าเบญจพรรณแล้งทางภาคตะวันออก   ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ   ภาคเหนือ   ภาคตะวันตกเฉียงใต้   สามารถขึ้นได้ดีบนพื้นที่ที่เสื่อมโทรม ค่อนข้างแห้งแล้ง
ออกดอก มีนาคม - พฤษภาคม ผลแก่ กรกฎาคม - กันยายน
ขยายพันธุ์  โดยเมล็ด
วิธีปฏิบัติต่อเมล็ดและการเพาะเมล็ด    ตัด - ทำแผลที่ปลายเมล็ด แล้วนำไปแช่น้ำ 1 คืน ก่อนนำไปเพาะ
ข้อสังเกตและผลการทดลอง   เมล็ดงอกใช้เวลาประมาณ 10 - 15 วัน
ประโยชน์ เนื้อไม้สีน้ำตาลอ่อนหรือน้ำตาลแก่ ค่อนข้างหยาบ แข็งแรง ทนทาน ทนมอดปลวกได้ดี แต่ไสกบตบแต่งยาก ใช้ก่อสร้างและเครื่องมือการเกษตร ไถ คราด และส่วนประกอบเกวียน ฝักและเปลือกให้น้ำฝาดสำหรับฟอกหนัง