ฟักทอง รหัส 7-34190-001-098

[วิภาพร ทองสุข]

ฟักทอง   รหัส 7-34190-001-098
ชื่อพื้นเมือง       ฟักทอง (กลาง)  ฟักเขียว
                       มะฟักแก้ว (เหนือ) มะน้ำแก้ว (เลย)
                       หมากฟักเหลือง (ฉาน-แม่ฮ่องสอน)
                       หมักอื้อ (เลย,ปราจีนบุรี) น้ำเต้า (ใต้)
                       หมักคี้ส่า เหลืองเคส่า (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน)
ชื่อสามัญ           Pumpkin, Cushaw, Winter Squash
ชื่อวิทยาศาสตร์   Cucurbita moschata Decne.
วงศ์                  CUCURBITACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
      ฟักทองเป็นไม้เถาเลื้อย   มีลำต้นเลื้อยไปตามพื้นดิน   และมีหนวดยาวที่ข้อไว้สำหรับยึดเกาะ  ปลายหนวกแยกเป็น 3-4  แฉก  ลำต้นเป็นเถายาวอวบน้ำผิวเป็นร่องตามยาวใบ เป็นใบเดี่ยวรูปร่างคล้ายรูปห้าเหลี่ยม มีขนทั้งสองด้าน เมื่อจับดูจะรู้สึกสาก  ดอกมีทั้งดอกตัวผู้ และดอกตัวเมีย  มีรูปร่างคล้ายกระดิ่ง สีเหลือง ผลมีรูปร่างและขนาดแตกต่างกันตามพันธุ์  อาจมีรูปร่างตั้งแต่กลมแป้นจนถึงค่อนข้างแป้น ผิวมักเป็นตุ่มนูนและหยักเป็นร่อง เนื้อในผลมีสีเหลืองจนถึงเหลืองอมส้ม  เหลืองอมเขียว เมล็ดมีรูปร่างคล้ายไข่แบนเป็นจำนวนมาก
ประโยชน์ทางยา
ส่วนที่ใช้เป็นยา  เมล็ด  ราก  ขั้ว  น้ำมันจากเมล็ด  เยื่อกลางผล  ยาง
รสและสรรพคุณในตำรายาไทย
เมล็ด  รสมันขับพยาธิตัวตืด  ขับปัสสาวะ  บำรุงร่างกาย  แก้พิษปวดบวม
ราก    รสเย็นต้มน้ำดื่ม  บำรุงร่างกาย  แก้ไอ  ถอนพิษของฝิ่น  ดับพิษสัตว์กัดต่อย
ขั้ว     รสเย็นฝนกับมะนาวผสมใยฝ้ายเผาไฟ  รับประทานแก้พิษกิ้งกือกัด
น้ำมันจากเมล็ด  รสหวานมัน  รับประทานบำรุงประสาท
เยื่อผลกลาง รสหวานเย็น  พอก  แก้ฟกช้ำ  แก้ปวดอักเสบ
ยาง  แก้พิษผื่นคัน  เริมและงูสวัด