มะกล่ำต้น มะกล่ำตาช้าง รหัส 7-34190-001-120

[ณัฐวุฒิ โพธิกุล]

ชื่อวิทยาศาสตร์ Adenanthera pavonina  L.
วงศ์   MIMOSOIDEAE
ชื่อสามัญ Red Sandalwood Tree
ชื่ออื่น มะกล่ำตาช้าง มะหัวแดง มะโหกแดง
ไม้ต้น  ผลัดใบขนาดเล็กถึงขนาดกลาง สูง 10 - 20 เมตร เรือนยอดเป็นพุ่มกลม มักจะเกินครึ่งความสูงของลำต้น ยอดอ่อนมีขนนุ่มเป็นมัน
เปลือก  เปลือกเรียบ  สีน้ำตาลปนเทา หรือน้ำตาลอ่อน อาจมีรอยแตกระแหงเล็ก ๆ บ้าง   
ใบ  ประกอบรูปขนนกสองชั้น เรียงสลับ มีก้านแขนง 2 - 6 คู่ ก้านแขนงแต่ละก้านมีใบย่อย 7 - 15 คู่ แผ่นใบย่อยรูปรี แกม รูปขอบขนาน กว้าง 0.6 - 1.5 เซนติเมตร ยาว 2 - 3.5 เซนติเมตร ปลายใบมน ฐานใบเบี้ยว ดอกเล็กสีขาวนวล ถึงเหลืองอ่อน ออกบนช่อยาวเรียงติดกันแน่นคล้ายหางกระรอก   
ผล  เป็นฝักแบนยาวเมื่อแก่ฝักจะบิดงอคล้ายฝักมะขามเทศ กว้าง 1.2 เซนติเมตร ยาว 12 - 20 เซนติเมตร แตกเมื่อแห้ง มีเมล็ดสีแดง รูปโล่ ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 5 - 8 มิลลิเมตร
ประโยชน์ เนื้อไม้แข็งและหนัก   ไสกบตบแต่งค่อนข้างยาก ใช้ในการก่อสร้าง ทำเครื่องเรือนต่าง ๆ ใบต้มรับประทานแก้ปวดข้อ   กระดูก  แก้ท้องร่วงและบิด เมล็ดบดเป็นผงดับพิษ รักษาแผลที่เกิดจากหนอง และฝี ใบและ เมล็ดแก้ริดสีดวงทวารหนัก เปลือกและเนื้อไม้ให้น้ำฝาดย้อมผ้าสีแดง
•   ราก -  รสเปรี้ยวเล็กน้อย แก้ทางเสมหะ แก้ร้อนใน แก้อาเจียน แก้หืดไอ และพิษฝี
•   เมล็ด, ใบ - แก้ริดสีดวงทวารหนัก
•   เมล็ดใน - เป็นยาเบื่อพยาธิ และเบื่อไส้เดือนได้ดี ถ้าผสมกับยาอื่นที่ทำให้ระบายด้วยแล้ว ก็จะได้ประโยชน์ทั้งเบื่อไส้เดือน และระบายออกมาด้วย