ข้าวหลามดง รหัส 7-34190-001-441

[จิรากาญจน์ พันละบุตร]

ข้าวหลามดง  รหัส 7-34190-001-441
ชื่อพื้นเมือง        ปอขี้แฮด
ชื่อวิทยาศาสตร์  Goniothalamus laoticus (Finet & Gagnep.) Ban
ชื่อวงศ์             ANNONACEAE
สถานภาพ         พืชหายาก
นิเวศวิยาและการกระจายพันธุ์
      ในประเทศ  ป่าดงดิบแล้ง ป่าเบญพรรณ ความสูงจากระดับน้ำทะเล 200-900 เมตร
      ในต่างประเทศ  พม่า กัมพูชา ลาว เวียดนาม
ลักษณะทั่วไป
    ต้นไม้  ไม้ต้นขนาดเล็กถึงขนาดกลางสูงได้ถึง 15 เมตร กิ่งอ่อนมีขนสีน้ำตาลเข้ม กิ่งลู่ลงต่ำ เรือนยอดเป็นพุ่มกลมทึบ สีเขียวเข้ม ลำต้นเปลาตรง เปลือกนอกสีน้ำตาลดำ แตกเป็นร่องตื้น ๆ ตามยาวของลำต้น เปลือกในสีขาวนวล ๆ
     ใบ  ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปขอบขนานถึงรูปขอบขนานแกมใบหอกกลับ กว้าง 4-7 ซม. ยาว 10-20 ซม. หลังใบเรียบเป็นมัน ท้องใบเรียบ เนื้อใบหนาและเหนียว ปลายใบแหลม โคนใบสอบเข้า เส้นแขนงใบไม่ชัดเจน
     ดอก ดอกเดี่ยวเป็นกระจุกสั้น ๆ ที่ลำต้น ตามกิ่ง ก้านหรือบริเวณเหนือซอกใบ กลีบดอกสีเหลืองแกมเขียว มีขน รูปไข่ปลายแหลม เนื้อกลีบหนา 3 กลีบ กลีบเลี้ยง 3 กลีบสั้น ๆ สีเขียว ก้านดอกยาว 0.8-1 ซม. สีเขียว กลิ่นหอมเย็น
     ผล ผลกลุ่ม ผลย่อยเป็นผลสด รูปทรงกระบอก เบี้ยว ๆ ปลายมน มีเมล็ด 2-4 เมล็ด
     ระยะเวลาการออกดอกและเป็นผล
          ออกดอก  เม.ย. -ก.ค.
          ผลแก่      มิ.ย.-ก.ย.
การขยายพันธุ์  เพาะกล้าจากเมล็ด
การใช้ประโยชน์
     ด้านเป็นไม้ประดับ  เป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็กที่มีเรือนยอดกลมทึบ เขียวเข้ม ปลูกได้ในที่ดินที่อุดมสมบูรณ์ หรือปรุงแต่ใหม่ ให้ร่มเงาได้ดี มีกลิ่นหอม
     ด้านสมุนไพร สรรพคุณ
          แก่น  ผสมแก่นส้านดิน รากเคดแช่น้ำดื่ม แก้ซางเด็ก หรือผสมลำต้นม้ากระทืบโรง ลำต้นกำลังช้างสาร ลำต้นกำลังเสือโคร่ง แก่นหรือรากเจ็ดช้างสารใหญ่ ดองเหล้าหรือต้มน้ำดื่ม บำรุงกำลัง