งานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน โรงเรียนวารินชำราบ สพม. เขต 29

วงศ์               Polypodiaceae

ชื่อวิทยาศาสตร์ Pyrrosia adnascens (Sw.) Ching.

ชื่อท้องถิ่น ผักปีกไก่ (เชียงราย) เฟิร์นงูเขียว (กรุงเทพฯ)

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ ลำต้น เหง้า เลื้อยยาว เส้นผ่านศูนย์กลาง 1- 2 มิลลิเมตร ปกคลุมด้วยเกล็ดหนาแน่น เกล็ดรูปหอก ตรงกลางสีน้ำตาลเข้ม ริมขอบสีน้ำตาลอ่อน ยาว 3 มิลลิเมตร กว้าง 0.6 มิลลิเมตร โคนมน ขอบมีขนยาว ปลายแหลม ใบมีภาวะทวิสัณฐาน ใบไม่สร้าง สปอร์ มีก้านใบยาว 1 เซนติเมตร สีน้ำตาลเข้ม มีร่องด้านบน เกล็ดปกคลุมหนาแน่นบริเวณโคนก้าน ใบรูปขอบขนาน หรือรูปหอก ยาว 6 เซนติเมตร กว้าง 1.7 บางครั้ง ยาว 15 เซนติเมตร กว้าง 1.8 เซนติเมตร โคนรูปลิ่ม ขอบเรียบ ปลายมน เนื้อใบอวบหนาคล้ายหนัง สีเขียวอ่อน เส้นกลางใบด้านล่างนูนชัดเจน ด้านบนเป็นร่อง เส้นใบร่างแหไม่ชัดเจน ใบสร้างสปอร์มีขนาดยาวกว่า ก้านใบยาว 20 เซนติเมตร กว้าง 1 เซนติเมตร สีน้ำตาลเข้ม มีร่องด้านบน เกล็ดปกคลุมหนาแน่นบริเวณโคนก้าน มีขนรูปดาวปกคลุมทั่วก้านใบ ใบรูปขอบขนาน หรือรูปแถบ โคนสอบแคบ ขอบเรียบ ปลายแหลมหรือมน เนื้อใบอวบหนาคล้ายหนัง สีเขียวอ่อน ขนรูปดาวมีประปรายบริเวณเส้นกลางใบและหลังใบ เส้นกลางใบด้านล่างนูนชัดเจน ด้านบนเป็นร่อง เส้นใบร่างแหไม่ชัดเจน กลุ่มอับสปอร์เกิดปลายใบและกระจายหนาแน่นตามขอบใบ ยกเว้นเส้นกลางใบ ไม่มีเยื่อคลุมกลุ่มอับสปอร์ กลุ่มอับสปอร์อยู่ใกล้กัน เมื่อยังอ่อนมีขนรูปดาวปกคลุมหนาแน่น (ธีรพล, 2546 ; Smitinand, T. and K.Larsen, 1989)

การใช้ประโยชน์ เลี้ยงเป็นไม้กระถางแขวนประดับได้ดี หรือปลูกเกาะติดต้นไม้ ทำให้ดูเป็นธรรมชาติ

ไพร กระทือ รหัส  7-34190-001-464
ไพล (Phlai), Cassumunar
ชื่อวิทยาศาสตร์     Zingiber cassumunar Roxb.
วงศ์                      Zingiberaceae
ชื่ออื่นๆ                  ภาคเหนือ   :   ปูเลย (Pu-loei)  พันเลย  (Phan-loei)  เขมร   :   ปันเลย (Phan-loei)
ถิ่นกำเนิด               ไทย  อินเดีย  มาเลเซีย  อินโดนีเซีย
รูปลักษณะ              ไม้ล้มลุก  ลงหัวเป็นแง่ง ติดต่อกันคล้ายพวงขิง  ต้นกลม  ใบสีเขียวเล็กยาวเรียวแหลมมีดอกโตกลม  มีดอกเล็กๆ แซงออกตามเกล็ดออกในฤดูฝน
สรรพคุณและส่วนที่นำมาใช้เป็นยา         
เหง้า – แก้บิด  ขับฟองโลหิต  แก้ปวดท้อง  แก้ท้องผูก แก้ท้องอืดเฟ้อ  แก้จุกเสียด  บีบมดลูก  แก้ปวดบวม
น้ำมันไพล – น้ำมันสกัดจากเหง้าไพล ได้รับการพิสูจน์ผลทางยาแก้ปวดบวม โดยสถาบันวิจัย-วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย และคณะแพทย์ศาสตร์ศิริราชพยาบาล

http://www.tistr.or.th/pharma/zingiber%20cassumunar.htm
การปลูก สามารถทำได้ 2 วิธี คือ
      1. ปลูกโดยใช้เหง้า ตัดเป็นท่อน ๆ ชุบด้วยสารเคมีป้องกันเชื้อรา ทิ้งไว้สักครู่ แล้วทำการปลูกลงในแปลงที่เตรียมไว้
      2. ปลูกโดยใช้เหง้าเพาะให้งอกก่อน โดยทำการเพาะเหง้าที่ตัดเป็นท่อน ๆ ในกระบะทราย ให้แทงยอด แตกใบประมาณ 2-3 ใบ จึงย้ายลงปลูกในแปลงปลูก
การเก็บเกี่ยว
       - ระยะเก็บเกี่ยว ตั้งแต่เริ่มปลูกจนถึงวันที่เก็บเกี่ยวผลผลิตไพล จะใช้ระยะเวลานาน 2-3 ปี เป็นระยะเวลาที่เหมาะสม เพราะจะทำให้ได้น้ำมันไพลที่มีปริมาณและคุณภาพสูง
       - วิธีการเก็บเกี่ยว ใช้จอบ เสียมขุดเหง้าไพลขึ้นมาจากดิน (ต้องระวังไม่ให้เกิดแผลหรือรอยช้ำกับเหง้า) เขย่าดินออก ตัดรากแล้วนำไปผึ่งลมให้แห้ง
การปฏิบัติหลังการเก็บเกี่ยว
      - เก็บหัวไพลที่ตัดราก และผึ่งลมให้แห้งแล้ว เก็บบรรจุกระสอบพร้อมที่จะนำไปสกัดน้ำมัน โดยเครื่องกลั่นไอน้ำ
      - สำหรับไพลที่จะนำไปผลิตเป็นลูกประคบแห้ง ให้คัดเลือกส่วนที่สมบูรณ์ปราศจากโรคและแมลง มาล้างด้วยน้ำสะอาดหลาย ๆ ครั้ง จากนั้น นำสมุนไพรมาทำให้แห้ง โดยหั่นเหง้าไพลเป็นชิ้นบาง ๆ วางบนถาดหรือกระด้ง เกลี่ยให้บาง คลุมด้วยผ้าขาวบางเพื่อป้องกันฝุ่นละออง และป้องกันการปลิวนำไปตากแดดให้แห้ง หมั่นกลับบ่อย ๆ หรือโดยการอที่อุณหภูมิ 50 C สำหรับ 8 ชั่วโมงแรก แล้วลดอุณหภูมิลงเป็น 40-45 C หมั่นกลับบ่อย ๆ จนแห้ง
สารสำคัญ
      เหง้าไพลประกอบด้วยน้ำมันหอมระเหย ซึ่งมีสารสำคัญที่เกี่ยวกับการออกฤทธิ์ เช่น sabinene, ? -terpinene, ?-terpinene, terpinen-4-ol, ?-pinene เหง้าไพลยังมีสารสีเหลือง curcmin และสาร butanoids derivatives ที่เป็นสารออกฤทธิ์ที่สำคัญคือ สาร D หรือ (E)-4-(3',4'-dimethoxyphenyl) but-3-en-l-ol และ (E)-1-(3',4'-dimethoxyphenyl) butadiene (DMPBD) นอกจากนี้ยังมีสาร cassumunarin A, B และ C ซึ่งเป็น complex curcuminoids ซึ่งมีฤทธิ์ antioxidant แรงกว่า curcumin
      เหง้าไพลที่มีคุณภาพได้มาตรฐานต้องมีน้ำมันหอมระเหยไม่น้อยกว่า 2 % โดยปริมาตรต่อน้ำหนัก (v/w)
การศึกษาฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาที่สำคัญ
      การศึกษาในสัตว์ทดลองหรือในหลอดทดลอง พบว่าสารสกัดหรือสารสำคัญของไพลมีฤทธิ์ทางยาหลายประการ ดังนี้
      1. ฤทธิ์ต้านการอักเสบ น้ำมันไพล สารสกัดเหง้าไพล และสารสำคัญในเหง้าไพลหลายชนิด ที่สำคัญคือสาร D และสาร DMPBD มีฤทธิ์ต้านอักเสบ โดยกลไกการออกฤทธิ์ยับยั้ง cycloxygenase และ lipoxygenase pathways คล้าย NSAID
      2. ฤทธิ์แก้หอบหืด สาร D สามารถต้านฤทธิ์ของฮีสตามีนในการทำให้หลอดลมหดตัวได้ จึงมีศักยภาพในการนำมาใช้เป็นยาบำบัดอาการหอบหืดได้
      3. ฤทธิ์คลายกล้ามเนื้อเรียบ สารสกัดไพลสามารถลดการบีบตัวของมดลูก ลำไส้ และกระเพาะอาหารของหนูขาว ซึ่งสารออกฤทธิ์ชนิดหนึ่งในสารสกัดน่าจะเป็น สาร D เนื่องจากพบว่า สาร D มีฤทธิ์คลายกล้ามเนื้อมดลูกและลำไส้เล็กส่วนปลายของหนูขาว
รายงานการวิจัยทางคลินิก
      1. รักษาอาการอักเสบ ปวด บวม ฟกซ้ำ จากการทดสอบประสิทธิภาพของครีมไพลในนักกีฬาที่บาดเจ็บข้อเท้า พบว่า ครีมไพลจีนซาลซึ่งมีน้ำมันไพล 14 % ช่วยลดอาการปวด บวม และช่วยให้การเคลื่อนไหวข้อเท้าดีขึ้น
      2. ฤทธิ์ต้านฮีสตามีนในผู้ป่วยเด็กโรคหืด จากการศึกษาในเด็กที่เป็นหืด พบว่า ไพลมีฤทธิ์ต้านฮีสตามีนโดยสามารถลดขนาดของตุ่มนูนจากการฉีดน้ำยาฮีสตามีน เข้าใต้ผิวหนังได้อย่างมีนัยสำคัญ และไพลช่วยให้ผู้ป่วยที่กำลังหอบ มีอาการหอบน้อยลง การทำงานของปอดดีขึ้น และเมื่อใช้ไพลติดต่อกัน 3 เดือน ทำให้อาการหอบน้อยลง ใช้ยาขยายหลอดลมตามความจำเป็นลดลง
ข้อควรระวัง
      1. ห้ามใช้ครีมไพลทาบริเวณขอบตา และเนื้อเยื่ออ่อน
      2. ห้ามทาครีมไพลบริเวณผิวหนังที่มีบาดแผล หรือมีแผลเปิด
      3. ไม่แนะนำให้ใช้กับสตรีมีครรภ์ หรือระหว่างให้นมบุตรและกับเด็กเล็ก
ข้อบ่งใช้ ขนาดที่ใช้ และวิธีใช้ (ตามบัญชียาหลักแห่งชาติ พ.ศ. 2542)
     ครีมที่มีน้ำมันไพล 14 % ใช้รักษาอาการบวม ปกช้ำ เคล็ดยอก โดยทาและถูเบา ๆ บริเวณที่มีอาการวันละ 2-3 ครั้ง
     ยาประสะไพลเป็นตำรับยาสามัญประจำบ้านแผนโบราณและเป็นยาในบัญชียาหลัก แห่งชาติที่มีไพลเป็นส่วนประกอบหลักอยู่ในรูปของยาผง ประกอบด้วย ไพลหนัก 81 ส่วน ผิวมะกรูด ว่านน้ำ กระเทียม หัวหอม พริกไทย ดีปลี ขิง ขมิ้นอ้อย เทียนดำ เกลือสินเธาว์ หนักสิ่งละ 8 ส่วน การบูรหนัก 1 บาท ใช้สำหรับรักษาอาการระดูมาไม่ตามกำหนดหรือมีปริมาณน้อยกว่าปกติ โดยให้รับประทานครั้งละ 1 ช้อนชา ละลายน้ำสุก 1 แก้ว ดื่มวันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร           เอกสารอ้างอิง 1. ชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย (เต็ม สมิตินันท์ ฉบับแก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2544). พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ : บริษัทประชาชน จำกัด, 2544. หน้า 263.
2. คู่มือการปลูกพืชสมุนไพร. 2543.
3. คู่มือพืชสมุนไพรและเครื่องเทศ ชุดที่ 3 พืชสมุนไพรน้ำมันหอมระเหย. 2543.
4. http://www.medplant.mahidol.ac.th/doae/012.htm
5.Tropical Science 1971; 13(3): 199-204.
6. Bull Dep Med Sci 1976; 18(3): 75-79.
7. Aust J Chem 1979; 32: 71-88.
8. Thai Herbal Pharmacopoeia Volume I. Prachachon Co., Ltd. Bangkok. 1998. p. 51-56.
9.Tetrahedron 1994; 35(7): 981-984.
10.บัญชียาหลักแห่งชาติ พ.ศ. 2542 (บัญชียาจากสมุนไพร๗. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย จำกัด, 2543.
      หน้า 38-45.
11.Chem Pharm Bull 1991;39(9): 2353-2356.
12.Planta Med 1990; 56:655.
13.J Ethanopharmacol 2003; 87(2-3): 143-148.
14.ว กรมวิทย พ 2522; 21(1): 13-24.
15.วารสารสำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ 1980;12(1):1.
16.Planta Med 1987; 53(4): 329-32.
17.ศรีนครินทร์เวชสาร 2536; 8(3): 159-164.
18.สารศิริราช 2529; 38(4): 251-255.
19.สารศิริราช 2527;36(1): 1-5.
http://ittm.dtam.moph.go.th/product_champion/herb10.htm

ชื่อวิทยาศาสตร์ :   Zingiber cassumunar Roxb.
วงศ์ :    Zingiberaceae
ชื่อท้องถิ่น :   ปูลอย ปูเลย(ภาคเหนือ) ว่านไฟ(ภาคกลาง) มิ้นสะล่าง (เงี้ยว - แม่ฮ่องสอน)
ลักษณะของพืช :   ไพลเป็นพืชลงหัว มีเหง้าใหญ่ เนื้อในสีเหลือง มีกลิ่นหอมใบเรียวยาว ปลายแหลม
                                ดอกออกรวมกันเป็นช่ออยู่ก้านช่อดอก
การปลูก :   ใช้เหง้าปลูก ชอบดินเหนียวปนทราย ระบายน้ำได้ดีมีแสงแดดพอควร จะปลูกเป็น
                   แปลง หรือปลูกทีละกอก็ได้วิธีปลูกโดยขุดจากกอเดิม ตัดลำต้นทิ้ง และนำเอาปลูก
ส่วนที่ใช้เป็นยา :   เหง้าแก่จัด
ช่วงเวลาที่เก็บเป็นยา :   เก็บเหง้าแก่จัด หลังจาต้นไพลลงหัวแล้ว
รสและสรรพคุณที่ใช้เป็นยา :   แก้ฟกช้ำ บวม เคล็ด ยอก ปวดเมื่อย ขับลม ท้องเดิน ช่วยขับระดูหรือประจำเดือนของสตรีนิยมใช้หลังจากที่คลอดบุตรแล้ว
ข้อมูลทางวิทยาศาสตร์ :   เหง้าไพลมีน้ำมันหอมระเหย ร้อยละ 0.8 และมีสารที่ให้สีชื่อ Curcumin จากการ
ทดลองพบว่า มีฤทธิ์ลดอาการอักเสบ กรดวิทยาศาสตร์ การแพทย์มีการค้นคว้า
สาระสำคัญที่มีสรรพคุณแก้หอบหืดและมีการวิจัยทางคลีนิคโดยใช้รักษาโรคหืดในเด็ก และไม่มีพิษเฉียบพลัน
วิธีใช้ :     เหง้าเป็นยารักษาอาการเคล็ดขัด ยอก ฟกช้ำโดยใช้เหง้าไพล 1 เหง้า ตำแล้วคั้นเอา
              น้ำมาทานวด บริเวณที่เกิดอาการ หรือตำให้ละเอียดแล้วผสมเกลือเล็กน้อยคลุกเข้าด้วยกัน   
            แล้วนำมาห่อเป็นลูกประคบ  อังไอน้ำให้เกิดความร้อนขึ้นมาประคบที่มีอาการปวดเมื่อยและฟกช้ำ
      http://www.thaigoodview.com/library/contest2551/science03/35/Zingiber.htm
                                                    ชื่ออื่นๆ พายับ ว่านไฟ ปูเลย
ชื่อสามัญภาษาอังกฤษ - ชื่อวิทยาศาสตร์ Zingiber purpureum (Koenig) Link ex Dietr
ชื่อวงศ์   Zingiberaceae
ส่วนที่ใช้
ดอก ลำต้นใต้ดิน (rhizome)
ส่วนประกอบ
•   สารสำคัญแคสซูมิวนาควิโนน (cassumunaquinone)
•   อัลฟลาบีน (alflabene)
•   แคสซูมูนส์ (cassumunes)
•   สารเคอร์คิวมิน (curcumin)
•   และน้ำมันหอมระเหย
สรรพคุณและวิธีใช้
ดอก   ช่วยกระจายเลือดที่เป็นลิ่ม ใช้กินเป็นยาถ่ายรักษาโรคบิด หากนำน้ำคั้นไปผสมการบูรและน้ำมันเบนซิน
จะได้ยาทาแก้เหน็บชาชนิดที่มีอาการบวมด้วยได้ดี
หัวหรือเหง้า   ควรใช้เหง้าแก่จัด ขับประจำเดือนให้สะดวก ทาถูนวด แก้เหน็บชา แก้เมื่อยขบ เคล็ดขัดยอก ฟกบวม แก้ท้องอืด มีฤทธิ์ระบายอ่อนๆ แก้บิด สมานลำไส้ นิยมใช้หลังการคลอดบุตร
เหง้าสด   ฝนทาแก้ฟกช้ำบวม เส้นตึง เมื่อยขบ เหน็บชา สมานแผล จากการทดลองพบว่ามีฤทธิ์ลดการอักเสบ แก้หอบหืด รักษาโรคหืดในเด็ก
หมายเหตุ
• ครีมผลิตจากไพลชื่อ "ไพลจีซาล" รักษาอาการปวดเมื่อย ฟกช้ำ ใช้ขับประจำเดือน
สูตรผู้ใหญ่วิบูลย์ เข็มเฉลิม
ทำน้ำมันไพลไทย โดยเอาไพลหนัก 2 กิโลกรัมทอดในน้ำมันพืชร้อนๆ 1 กิโลกรัม ทอดจนเหลืองแล้วเอาไพลออก ใส่กานพลู 4 ช้อนชา ทอดต่อไปอีก 10 นาที แล้วกรอง ตั้งทิ้งไว้จนเย็นจึงใส่การบูรให้ละลาย ใช้ถูนวด 2 ครั้ง เช้า-เย็น หรือทานวดเวลาปวด (ควรเลือกน้ำมันพืชที่บริสุทธิ์และเหมาะสม)
หมายเหตุ
• ไพลดำมีฤทธิ์แรงกว่าไพลธรรมดา เป็นยาอายุวัฒนะ
• ไพลป่าต้นเล็ก ช่อดอกเล็กกว่า แต่มีฤทธิ์แรงกว่า
http://www.salasamunprai.com/herbs/zingiber.html

พุดชมพู รหัส 7-34190-001-463
ชื่ออื่นๆ :   ตึ่งตาใส (ภาคเหนือ)  อุณากรรณ  เข็มอุณากรรณ
ชื่อสามัญ :   
ชื่อวิทยาศาสตร์ :   Kopsia fruticosa A. DC.
วงศ์ :   Apocynaceae
ถิ่นกำเนิด :   จีน พม่า มาเลเซีย และอินโดนีเซีย ในไทยพบในป่าดิบหรือป่าที่กำลังคืนสภาพบนภูเขาหินปูนที่ระดับความสูง 500 ม.
ลักษณะทั่วไป :   ไม้พุ่มขนาดเล็ก ไม่มีทรงพุ่มที่แน่นอน
ฤดูการออกดอก :   ฤดูฝน (พ.ค. - ก.ย.)
เวลาที่ดอกหอม :   อยู่ในระหว่างการเก็บข้อมูล
การขยายพันธุ์ :   
อยู่ระหว่างการเก็บข้อมูล แต่จากการค้นคว้าข้อมูลพบว่า มีการติดเมล็ด สันนิฐานว่าน่าจะขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ดได้ง่าย

ข้อดีของพันธุ์ไม้ :   
ปลูกได้ดีในดินเกือบทุกชนิด

นิยมปลูกเพื่อให้ร่มเงา ดอกสวยงาม

อดทนต่อสภาพแวดล้อม

ข้อแนะนำ :   
ไม่ชอบพื้นที่น้ำขังแฉะ ชอบดินร่วนโปร่ง

ข้อมูลอื่นๆ :   
เป็นพันธุ์ไม้ที่มียางสีขาว

เอกสารอ้างอิง :   1.   http://www.panmai.com/knowboard/506.htm

2.   http://www.dongdib.com/kp_bot_garden/kpb_01-4.htm

3.   Tem Samitinand.  Thai Plant Names.  Revised Edition 2001. 810 p. (307)
4.   Uamporn Veesommai and Thaya Janjittikul.  Plant Materials in Thailand in 2001. 640 p. (208)

รวบรวมโดย   : นพพล เกตุประสาท หน่วยอนุรักษ์และใช้ประโยชน์พืชพรรณ ฝ่ายปฏิบัติการวิจัยและเรือนปลูกพืชทดลอง มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกำแพงแสน จ. นครปฐม
http://clgc.rdi.ku.ac.th/index.php/resource/65-new-fragrant/210-kopsia

โมกด่าง รหัส 7-34190-001-462
ชื่ออื่นๆ : ปิดจงวา (เขมร)  โมกบ้าน  หลักป่า
ชื่อสามัญ : -
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Wrightia religiosa Benth. "variegata"
วงศ์ : Apocynaceae
ถิ่นกำเนิด : ประเทศไทย
ลักษณะทั่วไป : นิยมปลูกเป็นไม้พุ่มเตี้ยขนาดเล็กสูงประมาณ 1.5 - 2 ม. เพื่อความสะดวกในการตัดแต่งทรงพุ่ม (หากปล่อยให้เจริญเติบโตตามธรรมชาติจะแตกกิ่งก้านสาขามากไม่ค่อยเป็น ระเบียบ) การขยายพันธุ์ :
   การเสียบยอด โดยใช้โมกมันเป็นต้นตอ
   การตอน ใช้เวลา 1.5 - 2 เดือนจึงออกราก และมีความจำเป็นที่ต้องใช้ฮอร์โมนช่วยเร่งการออกราก
ข้อดีของพันธุ์ไม้ :
   ควบคุมการออกดอกได้ด้วยการควบคุมการให้น้ำและปุ๋ยที่เหมาะสม
   เป็นพันธุ์ไม้ที่มีใบด่างเหลืองสลับเขียวสวยงาม และมีดอกที่มีกลิ่นหอมเป็นผลพลอยได้
   สามารถตัดแต่งให้เป็นรูปทรงต่างๆ ที่สวยงามตามต้องการได้ดีชนิดหนึ่ง
   ใช้พื้นที่ในการปลูกน้อยมากเพียง 1 ตารางเมตร ก็สามารถปลูกพันธุ์ไม้ชนิดนี้ได้แล้ว
   เป็นพันธุ์ไม้ที่เหมาะกับพื้นที่ที่เป็นที่โล่งแจ้ง เช่น ตามสนามหญ้าต่างๆ
   มีอายุในการประดับได้นานหลายปีภายใต้การดูแลอย่างใกล้ชิด
   ในกรณีที่ไม่มีพื้นที่ก็สามารถปลูกในกระถางได้ดีชนิดหนึ่ง
ข้อแนะนำ :
   โมกซ้อนด่างเป็นพันธุ์ไม้ที่นิยมขยายพันธุ์โดยการเสียบยอด โดยใช้โมกมันเป็นต้นตอ
   หากพบยอดที่แตกใหม่มีใบสีเขียวควรเด็ดทิ้งทั้งหมด หากปล่อยไว้ กิ่งก้านที่ใบสีเขียวจะเจริญเติบโตได้รวดเร็วกว่ากิ่งก้านที่ใบด่างที่เรา ต้องการ และทำให้ส่วนใบด่างค่อยๆ ตายได้หากปล่อยไว้นานๆ
   การตัดแต่งทรงพุ่มควรทำอย่างสม่ำเสมออย่างน้อยเดือนละ 1 ครั้ง จะทำให้ทรงพุ่มแน่นสวยงาม
   การตัดแต่งบ่อยๆ จะทำให้ใบของโมกซ้อนด่างมีขนาดเล็กลง แต่มีจำนวนใบเพิ่มมากขึ้น หากท่านพบอาการดังกล่าว ไม่ต้องตกใจ เพราะว่าลักษณะดังกล่าวเป็นลักษณะที่ต้องการโชว์ทรงพุ่ม สามารควบคุมทรงพุ่มให้สวยงามได้ง่ายในภายหลัง
   รูปทรงที่นิยม ทรงกลมที่ปลายกิ่ง ทรงเหลี่ยม ใช้ประดับสวนและสนามหญ้าได้ดี
   พันธุ์ไม้ในตระกูลนี้ส่วนใหญ่จะชอบพื้นที่ที่ไม่มีน้ำท่วมขัง แต่ก็ยังต้องการน้ำในระดับกลางๆ ในฤดูแล้งควรรดน้ำสัปดาห์ละ 2 - 3 ครั้ง (รดน้ำพอชุ่ม)
   ภายหลังการดูแลรักษาที่ดีจะพบว่า มีกิ่งขนาดใหญ่ทยอยแตกมาเป็นระยะๆ ควรรีบตัดออกทันที เพราะบริเวณทรงพุ่มที่มีกิ่งขนาดใหญ่แตกขึ้นมานั้นใบจะร่วงได้ง่าย และเมื่อมีการตัดแต่งภายหลังจากการที่เราปล่อยให้มีกิ่งขนาดใหญ่ไว้นาน จะทำให้บริเวณนั้นโปร่งและดูไม่สวยงาม
   ในกรณีที่ต้องการจะเพิ่มเติมทรงพุ่มใหม่ ควรเหลือกิ่งให้น้อยที่สุดและดูแลให้อยู่ในรูปแบบเราต้องการตลอดเวลา จะทำให้ได้ทรงพุ่มใหม่เพิ่มขึ้นโดยไม่มีผลกระทบกับทรงพุ่มเดิม
   โมกด่างเป็นพันธุ์ไม้ที่มีราคาตั้งแต่ไม่ถึง 100 บาท ไปจนถึงหลายพันบาท ขึ้นอยู่กับขนาดของลำต้น และทรงพุ่ม (ยิ่งต้นใหญ่ ยิ่งทรงพุ่มสวยงาม ยิ่งมีราคาแพง) เลือกให้ถูกใจไว้ก่อน ราคาค่อยว่ากันทีหลังครับ
ข้อมูลอื่นๆ :
   ยาง ใช้แก้โรคบิดที่มีอาการเลือดออก ใช้แก้พิษงู และแมลงกัดต่อย
   ราก รักษาโรคเรื้อน
   มีความเชื่อว่า "โมก" จะทำให้เกิดความสุข บริสุทธิ์ สดใส คุ้มกันภัย ราศีพฤษภ (15 พ.ค.-14 มิ.ย.) ชาวพฤษภ เป็นผู้ที่มีความตั้งใจในการทำงานสูง มีความจริงใจ ใจกว้าง มีชีวิตที่ไม่โลดโผน
หมายเหตุ :
   โดยธรรมชาติโมกด่างมีระบบรากไม่ค่อยแข็งแรง ดังนั้นกิ่งที่ได้จากการตอนจึงมีการเจริญเติบโตได้ไม่ดีนัก
   โมกซ้อนด่างเป็นพันธุ์ไม้ที่ชอบอยู่กลางแจ้ง การปลูกโมกในที่มีแสงแดดไม่เพียงพอจะทำให้ต้นสูงชะลูด และทำให้เสียรูปทรง ความแน่นของใบจะน้อยทำให้ความสวยงามลดลง ข้อนี้สำคัญมากนะครับอย่าลืมพิจารณาก่อนปลูก
   โมกชนิดต่างๆ ยังไม่มีการตั้งชื่อวิทยาศาสตร์ที่แน่นอน ผู้รวบรวมจึงขอใช้ชื่อวิทยาศาสตร์ของโมกไปก่อน หากท่านใดทราบรายละเอียดเพิ่มเติม กรุณาติดต่อผู้รวบรวมที่ โทร. 087-166-5251 เพื่อจะได้เพิ่มเติมข้อมูลต่อไป ขอขอบพระคุณยิ่ง
เอกสารอ้างอิง :
1.   http://158.108.70.5/kusbotanic/plant2544/128_mokdang.html

2.   http://counsel.spu.ac.th/story/test_story/newstory.php?status=1&story=108.txt

3.   http://www.pharm.chula.ac.th/vichien/building80/mokeban.htm

4.   Uamporn Veesommai and Thaya Janjittikul.  PLANT MATERIALS IN THAILAND IN 2001. 640 p. (336)
5.   วุฒิ วุฒิธรรมเวช.  2540.  สารานุกรมสมุนไพรไทย. บริษัท โอเดียนสโตร์ จำกัด. พิมพ์ครั้งที่ 1. 620 หน้า (375)
รวบรวมโดย : นพพล เกตุประสาท  หน่วยอนุรักษ์และใช้ประโยชน์พืชพรรณ ฝ่ายปฏิบัติการวิจัยและเรือนปลูกพืชทดลอง มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกำแพงแสน จ. นครปฐม
http://clgc.rdi.ku.ac.th/index.php/rs/ornamental/339-wrightia

สนฉัตร รหัส 7-34190-001-461
ชื่อสามัญ    ชื่อวิทยาศาสตร์   Aruacaria heterophylla (Salisb.) Franco cv. Glauca
วงศ์ ARUCARIACEAE
ลักษณะทั่วไป
สนฉัตร เป็นพรรณไม้ยืนต้นขนาดกลาง ลำต้นมีความสูงประมาณ 5-15 เมตร ผิวเปลือกลำต้นสีน้ำตาล ลำต้นมีตุ่มเล็ก ๆ
    ขึ้นรอบต้น ลำต้นกลมทรงพุ่มโปร่ง และมีเกล็ดใบเล็ก ๆ ออกตามต้นส่วนยอดการเจริญแตกกิ่งก้านเป็นชั้นๆออกไปตาม แนวนอน ส่วนลำต้นขึ้นตรงไปใบเป็นใบกระกอบออกตามกิ่งก้านเป็นเกล็ด มีลักษณะเป็นขนสั้นเล็กมีสีเขียว เรียงตัวกันแน่น
การเป็นมงคล
     คนไทยโบราณเชื่อว่า บ้านใดปลูกต้นสนฉัตรไว้ประจำบ้าน จะทำให้เกิดความสนใจจากบุคคลทั่วไป เพราะ สน คือการสนใจ เห็นใจ ในสิ่งที่ดีงามนอกจากนี้ยังทำให้มีเกียรติและความสง่า เพราะ สนฉัตร มีทรงพุ่มลักษณะคล้ายเครื่องสูงที่ใช้ในพิธแห่เกียรติยศ และลักษณะการเจริญของลำต้นกิ่งก้านเด่นชัด ตระหว่านงาม
ตำแหน่งที่ปลูกและผู้ปลูก
เพื่อเป็นสิริมงคลแก่บ้านและผู้อาศัย ควรปลูกต้นสนฉัตรไว้ทางทิศเหนือผู้ปลูกควรปลูกในวันเสาร์ เพราะโบราณเชื่อว่าการปลูกไม้เพื่อเอาคุณทั่วไปให้ปลูกในวันเสาร์ ถ้าจะให้เป็ฯมงคลมากยิ่งขึ้น ผู้ปลูกควรเป็นผู้ใหญ่ที่ควรเคารพนับถือ และเป็นผู้ประกอบคุณงามความดีก็จะเป็นสิริมงคลยิ่งนัก

การปลูก
การปลูกมี 2 วิธี
1.การปลูกในแปลงปลูกเพื่อประดับบริเวณบ้านและสวน ขนาดหลุมปลูก 50 x 50 x 50 เซนติเมตร ใช้ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมัก :
    ดินร่วน อัตรา 1 : 2 ผสมดินปลูก
2. การปลูกในกระถางเพื่อประดับภายนอกอาคาร นิยมใช้กับต้นสนฉัตรอายุระหว่าง 1-3 ป การปลูกควรใช้กระถางทรงสูงขนาด12-18 นิ้วใช้ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมัก:แกลบผุ:ดินร่วนอัตรา 1:1:1 ผสมดินปลูกควรเปลี่ยนกระถางแล้วแต่ความเหมาะสมของทรงพุ่ม ถ้าต้นสนฉัตรมีอาจุมากกว่า 5 ป ขึ้นไป เหมาะที่จะปลูกในแปลงปลูกเพราะทรงพุ่มโตขึ้น
การดูแลรักษา
แสง : ต้องการแสงแดดปานกลาง จนถึงแสงแดดจัด หรือกลางแจ้ง
น้ำ : ต้องการปริมาณน้ำมาก ควรให้น้ำ 3-5 วัน/ครั้ง
ดิน : ชอบดินร่วนซุย มีความชื้นสูง
ปุ๋ย : ใช้ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมัก อัตรา 1-2 กิโลกรัม/ต้น ควรใส่ปีละ 3-5 ครั้ง
การขยายพันธ์ : การปักชำ การเพาะเมล็ด วิธีที่นิยมและได้ผลดี คือ การเพาะเมล็ด
โรค : โรครากเน่า
ศัตรู : ไม่ค่อยมีปัญหาเรื่องศัตรู เพราะเป็นไม้ที่ทนทานต่อการทำลายของศัตรูพอสมควร
อาการ : ใบซีดเหลือง ร่วง และแห้งตาย เกิดบริเวณปลายกิ่ง
การป้องกัน : ควบคุมการให้น้ำ และความชื้นในดินที่เหมาะสม
การกำจัด : ใช้ยาแคปแทน ไซแนบ อัตราและคำแนะนำระบุไว้ตามฉลาก
http://www.maipradabonline.com/maimongkol/sonchut.htm

อินทนินบก รหัส 7-34190-001-009
ชื่อวิทยาศาสตร์     Lagerstroemia macrocarpa  Wall.
ชื่ออื่น      กากะเจา (อุบลราชธานี)  จันล่อ  จะล่อ  จะล่อทุกวาง (ภาคเหนือ)
วงศ์     LYTHRACEAE
ลักษณะทั่วไป
•   ไม้ต้น สูง 5-15 เมตร  เรือนยอดรูปไข่หรือทรงกระบอก 
•   เปลือกสีน้ำตาลอ่อน ลำต้นมีปุ่มปมหรือรอยแผลเป็นของกิ่งที่หลุดร่วงไป 
•   ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม แผ่นใบรูปไข่กลับหรือรูปรี ปลายมนหรือเป็นติ่งแหลม โคนมนหรือสอบ ขอบเรียบ ผิวเกลี้ยงเป็นมันทั้งสองด้าน  หลังใบสีเขียวเข้มกว่าท้องใบ 
•   ดอกสีม่วงเข้ม ม่วงอ่อน ชมพูอมม่วง ออกเป็นช่อตามปลายกิ่ง 
•   ผลตูมรูปลูกข่าง 
•   ขยายพันธุ์โดยใช้เมล็ด
อินทนิลบกเป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็ก มีความสูงประมาณ 3-10 เมตรเรือนยอดรูปทรงกลมยาว ปลายกิ่งชูขึ้น เปลือกสีน้ำตาลอ่อน ค้อนข้างเรียบ ลำต้น มีปุ่มปม
ใบเดี่ยว ออกตรงข้าม รูปไข่กลับ หรือรูปป้อมๆ กว้าง 12-17 ซม. ยาว 20-30 ซม. ปลายมน โคนสอบแหลมเป็นมัน สีเขียวเข้ม เป็นมัน ปลายแยกเป็น 6 แฉก
ดอกออกเป็นช่อ กลีบดอกมี 6 กลีบ รูปกลมบาง ยับย่น ขอบย้วยโคนกลีบเรียวเป็นก้านสั้นๆ เมื่อบานมี เส้นผ่านศูนย์กลาง10-12 ซม. เกสรเพศผ ู้มีจำนวนมาก
ผลรูปรีกว้าง2-2.3 ซม. ยาว 28-3.7 ซม. เปลือกแข็งเมื่อแก่แตกได้ เมล็ดมีจำนวนมาก ขยายพันธุ์โดยใช้เมล็ด
พบได้ทั่วไปตามป่าผลัดใบและป่าเบญจพรรณ

กระโดน  รหัส 7-34190-001-008 
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Careya sphaerica Roxb.
ชื่อวงศ์ : LECYTHIDACEAE (BARRINGTONIACEAE)
ชื่อสามัญ : Tummy-wood
ชื่อพื้นเมือง : กระโดน (ภาคกลาง, ภาคใต้), กะนอน (เขมร), ขุย (กะเหรี่ยง-กาญจนบุรี), จิก (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ), แซงจิแหน่ เส่เจ๊อะมะ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน), ปุย (ภาคใต้, ภาคเหนือ), ปุยกระโดน (ภาคใต้), ปุยขาว ผ้าฮาด (ภาคเหนือ), พุย (ละว้า-เชียงใหม่), หูกวาง (จันทบุรี)

ลักษณะวิสัย : ไม้ต้นขนาดกลาง ผลัดใบ สูง 10-30 ม. หน้าแล้งจะทิ้งใบหมดแล้วผลิใบใหม่พร้อมดอก
ใบเดี่ยว เรียงสลับถี่ๆ ที่ปลายกิ่ง รูปไข่กลับ ปลายแหลม เป็นติ่งสั้นๆ โคนเรียวยาวดูคล้ายครีบ ขอบหยักเล็กน้อย
ดอกใหญ่ ออกเป็นช่อ แต่ละดอกมีใบประดับ 3 ใบ กลีบเลี้ยง 4 กลีบ โคนกลีบติดกันเป็นรูประฆัง กลีบดอก 4 กลีบ สีขาว เกสรเพศผู้มีจำนวนมาก รังไข่ 4 ช่อง
ผลรูปไข่หรือกลม เส้นผ่านศูนย์กลาง 5-8 ซม. ที่ปลายผลมีกลีบเลี้ยงติดอยู่ เมล็ดแบน สีน้ำตาลอ่อน รูปขอบขนาน ผิวเรียบ

ประโยชน์ : เนื้อไม้ค่อนข้างหยาบแข็ง และหนัก สีแดงแก่หรือน้ำตาลแกมแดง เสี้ยนค่อนข้างตรง ทนทานในร่ม ใช้ในการก่อสร้างอาคารบ้านเรือน ทำเครื่องเรือน เครื่องมือเครื่องใช้ ถ้าอาบน้ำยาอย่างถูกต้องแล้วใช้เป็นหมอนรองรางรถไฟได้ดี เปลือกใช้เป็นยาแก้ไข้ แก้พิษงู แก้เมื่อยเคล็ด เป็นยาฝาดสมาน ใช้เบื่อปลา และใช้เป็นสีย้อม เส้นใยที่ได้จากเปลือก หยาบ ใช้ทำเชือก ทำเบาะรองหลังช้าง ทำกระดาษสีน้ำตาล ใบมีรสฝาด มีแทนนินร้อยละ 19 แพทย์แผนโบราณใช้ใบผสมกับเครื่องยาอื่นๆ ปรุงเป็นยาสมานแผล ใช้เบื่อปลา ดอกและยอดกินเป็นผักได้ ดอกและน้ำจากเปลือกสดใช้ผสมกับน้ำผึ้งจิบแล้วชุ่มคอ แก้ไอและแก้หวัด เป็นยาบำรุงหลังการคลอดบุตร ผลกินได้ ช่วยย่อยอาหาร เป็นยาฝาดสมาน
โทษ : เมล็ดเป็นพิษ รากมีพิษ ใช้เบื่อปลา

ตะแบกนา รหัส 7-34190-001-007
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Lagerstroemia floribunda Jack
ชื่อวงศ์ : LYTHRACEAE   
ชื่อพื้นเมือง : กะแบก ตะแบกไข่ ตะเเบกแดง ตะแบกน้ำ ตะแบกปรี้   
บางอตะมากอ  บางอยามู   แบก เปื๋อยด้อง
เปื๋อยนา เปื๋อยหางค่าง
ลักษณะทั่วไป (Characteristic) :    ไม้ต้นขนาดใหญ่ ผลัดใบ เรือนยอดเป็นพุ่มกลม โคนต้นเป็นพูพอนสูง  เปลือกต้นเรียบเป็นมันสีเทาหรือสีเทาอ่อนอมขาว มีแผลเป็นหลุมตื้นๆตลอดลำต้น
ใบ (Foliage) :   ใบเดี่ยว  เรียงตรงข้าม  ใบรูปใบหอก  กว้าง 5-8 เซนติเมตร ยาว 12-20 เซนติเมตร ปลายใบแหลม โคนใบรูปลิ่ม ชอบใบเรียบหรือเป็นคลื่นเล็กน้อย แผ่นใบหนา ใบเเก่เกลี้ยง ใบอ่อนสีชมพูหรือแดง มีขนสั้น
ดอก (Flower) :   สีชมพูอ่อนหรือม่วงอ่อน   ออกเป็นช่อแบบช่อเเยกแขนงตามซอกใบปลายกิ่ง     ช่อดอกยาว 30-40 เซนติเมตร ก้านช่อดอก และดอกตูมมีขนสีน้ำตาลอ่อนปกคลุม กลีบเลี้ยงมี 10-12 สัน ปลายแยก  5-6 กลีบ มีขนสีน้ำตาลด้านนอกและปลายกลีบด้านใน กลีบดอก 6 กลีบ ดอกบานเต็มที่กว้าง 2.5-3.5 เซนติเมตร
ผล (Fruit) : ผลแห้งแตก รูปไข่สีน้ำตาล เเตกเป็น 5-6 พู เมล็ดแบน สีน้ำตาล มีปีก
การใช้งานด้านภูมิทัศน์ (Landscape Used) :     ทรงพุ่มสวย มีดอกสวยมีสีสัน   นิยมปลูกประดับสวนให้ร่มเงา ริมถนน ลาดจอดรถ ริมสระว่ายน้ำ ปลูกริมทะเล ทนแล้งและทนน้ำท่วงขังได้บ้าง
ประโยชน์ : ผลทำไม้ประดับแห้ง เนื้อไม้ใช้ก่อสร้าง เปลือก แก้ท้องเสีย  ราก  ต้ม แก้ไข้ เนื่องจากปวดกล้ามเนื้อ  นิยมปลูกเป็นไม้ประดับ