งานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน โรงเรียนวารินชำราบ สพม. เขต 29

ชื่อวิทยาศาสตร์ Mucuna pruriens L.  DC.
  Mucuna capitata (พันธุ์ไม่มีขนคัน)
วงศ์ PAPILIONACEAE   
ชื่ออังกฤษ Common Cowitch; Cowhage
หมามุ่ย เป็นพืชตระกูลถั่วอายุข้ามปี มีขึ้นเป็นแถวคลุมไม้อื่นจนแน่นทึบ โดยเฉพาะในไร่ร้างจะพบหมามุ่ยขึ้นเต็มไปหมด จนกลายเป็นพืชที่มีปัญหา แต่ละเถาจะติดก้านใบขนาดใหญ่ยาว ประกอบด้วยใบย่อย 3 ใบ ใบหนานุ่มมีขนอ่อน ติดดอกปลาย ฤดูฝนเป็นช่อ กลีบดอกสีม่วงอ่อนดูเด่น ยอมรับว่าหมามุ่ยให้ดอกช่อดอกยาวใหญ่ทยอยกันบานจากโคนถึงปลายช่อ ต่อมาก็ติดฝักถ้าเป็นพันธุ์ใหญ่ฝักจะแบน ส่วนพันธุ์เล็กฝักจะกลม ฝักจะมีขนอ่อนคลุม ฝักแก่นี้เองจะกลายเป็นพืชที่มีพิษ เพราะขนจะปลิวว่อนไปตอนต้นลมตั้งแต่ฤดูหนาวถึงฤดูแล้ง ถ้ามีดงหมามุ่ยอยู่ในบริเวณใกล้เคียง จะคันยุบยับไปทั้งตัว ยิ่งเหงื่อตกยิ่งรู้สึกคันยิ่งขึ้น แก้โดยถูกับผมหรือใช้เทียนขี้ผึ้ง หรือใช้ข้าวเหนียวสุกนวดให้เป็นก้อน กลิ้งเบา ๆ บริเวณที่คัน
การใช้ประโยชน์ในการอนุรักษ์ดิน ควรปล่อยให้ขึ้นคลุมพื้นที่ลาดเทซึ่งปล่อยทิ้งไม่ใช้ประโยชน์ จะช่วยยึดดินไม่ให้พังทลายในฤดูฝน ถ้าเป็นหมามุ่ยพันธุ์พื้นเมือง ไม่ควรเข้าไปใกล้ ขณะติดฝักแก่ในฤดูแล้ง เพราะขนจะปลิวมาแตะผิวหนังทำให้ผื่นคันได้ส่วนพันธุ์ต่างประเทศใช้ปลูกคลุมดินเหมือนพืชคลุมดินทั่ว ๆ ไป
ความเป็นพิษ ขนหมามุ่ยเมื่อ สัมผัสที่ผิวหนังทำให้คัน เนื่องจากขนให้สารประเภท histamine enzymes หลายชนิด เช่น proteinase mucunain ฯลฯ ก็ทำให้เกิดความระคายเคืองที่ผิวหนัง Serotonin (5-hydroxy-tryptamine) ทำให้เกิดอาการอักเสบและเจ็บปวดที่ผิวหนัง
ประโยชน์ เมล็ดเป็นอาหารเมื่อยามขาดแคลน ใบใช้เป็นยาพอกแผล ต้นหมามุ่ยใช้เป็นพืชคลุมดิน